شفق قطبی چیست و چه زمانی رخ می دهد؟ + عکس🤩

شفق قطبی چه زمانی رخ می دهد؟

حالا که با مفهوم شفق قطبی آشنا شدیم، بد نیست علت پیدایش آن را بدانیم و بفهمیم شفق قطبی چه زمانی رخ می‌دهد؟

جالب است بدانید که خورشید تنها گرما و نور به سمت زمین نمی‌فرستد، بلکه در کنار آن، انرژی زیاد و ذرات کوچک دیگری هم به‌ سمت زمین ارسال می‌کند. یکی از مهم‌ترین وظایف میدان مغناطیسی اطراف زمین، حفاظت از ما در برابر این ذرات مضر است. با این حال، خورشید همواره انرژی یکسانی ارسال نمی‌کند و گاهی این انرژی آنقدر زیاد است که در اثر برخورد با میدان مغناطیسی زمین، تجزیه شده و شفق قطبی اتفاق می‌افتد. اما چطور؟

شرایط جوی خورشید با لکه‌های خورشیدی اندازه‌گیری می‌شود؛ به طور کلی، دمای سطح خورشید می‌تواند به 5 هزار و 500 درجه برسد و این لکه‌ها، سردترین بخش‌های خورشید محسوب می‌شوند که به‌صورت لکه‌هایی تیره روی سطح آن ظاهر می‌شوند. این لکه‌ها اختلاف دمای زیادی با سطح خورشید دارند که گاهی به چند هزار درجه هم می‌رسند؛ همین امر، باعث به وجود آمدن جریان‌های گازی می‌شود. این جریان‌ها، از ذرات باردار الکتریکی به نام یون تشکیل شده‌اند که به بادهای خورشیدی معروف‌اند و از سطح خورشید جدا می‌شوند. زمانی که این بادها شدت پیدا می‌کنند، آن‌ها را طوفان خورشیدی می‌نامند. در ادامه، در اثر برخورد طوفان‌های خورشیدی با میدان مغناطیسی زمین، یون‌های موجود در این بادها تجزیه و به رنگ‌های مختلفی دیده می‌شوند؛ به این ترتیب، شفق قطبی رخ می‌دهد.

بادهای خورشیدی با این لکه‌های سیاه خورشید در ارتباطند؛ یعنی هرچه لکه‌های خورشیدی فعال‌تر باشند، شفق قطبی راحت‌تر دیده می‌شود. خوب است این را هم بدانید که فعالیت لکه‌های خورشیدی در چرخه‌ای ۱۱ ساله رصد می‌شوند.

بادهای خورشیدی آنقدر قوی‌اند که بدون میدان‌ مغناطیسی زمین می‌توانند به راحتی جو زمین را نابود کنند و حیات زمین را از بین ببرند! میدان‌های مغناطیسی اطراف زمین وظیفه محافظت از کره خاکی ما را دارند و سپری دفاعی جلوی این بادهای خورشیدی هستند. همان‌طور که اشاره شد، زمانی که طوفان‌های خورشیدی با حجم زیادی از ذرات باردار و با سرعت بالا در فضا پخش می‌شوند، توسط لایه مگنتوسفر مسدود می‌شوند؛ اما برخی از یون‌ها برای مدت کوتاهی در فضایی حلقه‌ای شکل در ناحیه‌ای به نام یونوسفر در اطراف جو زمین به دام می‌افتند و به سمت قطب‌های شمال و جنوب منحرف می‌شوند.

ناحیه یونوسفر، در اطراف قطب‌های ژئومغناطیسی زمین قرار گرفته‌ است. قطب‌های ژئومغناطیسی محور میدان مغناطیسی کره زمین را تعیین می‌کند و در فاصله هزار و ۳۰۰ کیلومتری قطب‌های جغرافیایی زمین در حرکت هستند. در ناحیه یونوسفر، یون‌های باردار با گازهای موجود در اتمسفر مثل اکسیژن و نیتروژن واکنش نشان می‌دهند و شروع به سوختن و تولید نور می‌کنند.

آیا شفق قطبی خطرناک است؟

شفق قطبی به تنهایی خطرناک نیست و خود به خود تهدیدی برای انسان‌ها ایجاد نمی‌کند. با این حال، فعالیت‌های خورشیدی می‌توانند بر روی فناوری‌هایی که به ما خدمت می‌کنند، تأثیر بگذارند. براساس داده‌های ناسا و سازمان ملی اقیانوس‌شناسی و جوی (NOAA)، در زمان‌هایی که فعالیت‌های خورشیدی (مانند طوفان‌های خورشیدی) شدید باشد، ممکن است این اختلالات ایجاد شود:

• اختلال در شبکه‌های برق: طوفان‌های خورشیدی می‌توانند ولتاژ نامتعادل در شبکه‌های برق ایجاد کنند و منجر به خاموشی‌ها شوند.
• اختلال در ارتباطات رادیویی و ناوبری: این فعالیت‌ها می‌توانند بر روی سیگنال‌های رادیویی و سیستم‌های GPS تأثیر بگذارند.

به طور کلی، خطرات مرتبط با شفق قطبی بیشتر به تأثیرات غیرمستقیم ناشی از فعالیت خورشیدی بازمی‌گردد و برای افرادی که در مناطق مشاهده شفق قطبی حضور دارند، این پدیده خطرناک نیست.

با این‌همه، در سال‌های بسیار دور که دلیل علمی برای این پدیده وجود نداشت، گاهی آن را خطرناک و بدشگون می‌دانستند. از این رو، افسانه‌های زیادی درباره شفق قطبی از مردم شمالگان به جا مانده است. برای مثال، برخی از مردم اسکاندیناوی و سامی‌ها از نورهای شفق قطبی می‌ترسیدند و نورهای رنگی آن را روح مردگان می‌دانستند. آن‌ها معتقد بودند سوت زدن زیر نورهای شمالی بسیار خطرناک است و اگر این نور‌ها از حضور آدم‌ها مطلع شوند، می‌توانند پایین بیایند و شما را به آسمان ببرند، یا حتی سرتان را تکه تکه کنند!

علاوه بر این، افسانه «رقص روباه آتشین» در فنلاند، افسانه ارواح حیوانات در میان سرخپوستان بومی آمریکای شمالی و افسانه الهه سپیده دم یا ائوس (Eos) در یونان، معروف ترین افسانه‌های شفق قطبی هستند از هزاران سال قبل نسل به نسل چرخیده و به گوش ما رسیده است.

رنگ های شفق قطبی

شفق قطبی به رنگ‌های مختلفی از آبی و قرمز گرفته تا سبز و سفید دیده می‌شود. آیا می‌خواهید بدانید که علت رنگ های مختلف شفق قطبی چیست؟

در نتیجه واکنش یون‌های بادهای خورشیدی با اکسیژن، نورهای خیره‌کننده سبز، زرد و گاهی آبی تولید می‌شود؛ در اثر واکنش آن‌ها با نیتروژن، نورهایی مایل به قرمز و آبی؛ و برخورد این یون‌ها با اتم‌های هیدروژن و هلیوم، شفق‌های آبی و بنفش ایجاد می‌کند. البته ناگفته نماند که ارتفاع برخورد هم در رنگ یون‌ها بی‌تاثیر نیست.

شفق قطبی معمولا در ارتفاع ۹۷ الی هزار کیلومتری از سطح زمین شکل می‌گیرد. این شفق‌ها، اکثراً به رنگ‌های سبز و آبی دیده می‌شوند که حاصل برخورد یون‌های خورشیدی با اتم‌های اکسیژن در ارتفاع پایین هستند. در ارتفاع بالاتر، همین برخورد می‌تواند منجر به درخششی قرمز شود؛ اگرچه چشم ما به‌ندرت می‌تواند این طیف را تشخیص دهد. در ادامه، با معروف‌ترین رنگ‌های شفق قطبی آشنا می‌شویم.

شفق قطبی سبز

رایج‌ترین رنگ شفق قطبی، سبز است. این رنگ، زمانی که الکترون‌های طوفان‌های خورشیدی با مولکول‌های اکسیژن در ارتفاع حدود صد تا ۲۴۰ کیلومتر بالاتر از سطح زمین برخورد کنند، به وجود می‌آید. با این حال، همیشه این نورها به چشم ما سبزرنگ دیده نمی‌شود و گاهی ممکن است ظاهر نقره‌ای یا حتی خاکستری و سفید داشته باشند، اما اگر دوربین را به سمت آن بگیرید، معمولا رنگ سبز را در آسمان می‌بینید.

شفق قطبی سفید

شفق قطبی سفید، برای اولین بار در تاریخ ۲۶ و ۲۷ مهر ۱۴۰۴ در آلاسکا به دلیل طوفان ژئومغناطیسی مشاهده شد. امواج کم‌رنگ سبز/آبی روشن که در عکس‌ها سفید به نظر می‌رسند، در شهر‌های فربنکس، ماتانوسکا-سوسیتنا و دِنالی آلاسکا مشاهده شدند و عکس‌های ثبت‌شده از آن مانند دامن‌های پرچین لباس سفید عروس به نظر می‌رسد!

شفق قطبی آبی

شفق‌های آبی نسبت به شفق‌های سبز یا قرمز نادرتر هستند و معمولاً در ارتفاعات پایین‌تر، در کمتر از صد کیلومتر رخ می‌دهند. رنگ آبی، زمانی تولید می‌شود که الکترون‌ها با مولکول‌های نیتروژن در جو برخورد می‌کنند.

شفق قطبی قرمز

رنگ قرمز اغلب همراه با شفق‌های سبز دیده می‌شود. این رنگ زیبا، در ارتفاعات بالاتر، معمولا ۲۴۰ تا ۳۲۰ کیلومتر بالاتر از سطح زمین، رخ می‌دهد. شفق‌های قرمز نتیجه واکنش ذرات باردار با اتم‌های اکسیژن در هستند.

شفق قطبی زرد

شفق‌های زرد هم از نمونه‌های نادر شفق قطبی هستند. این رنگ، در اثر واکنش‌های مولکول‌های اکسیژن و نیتروژن به وجود می‌آید که در ارتفاعات مختلف دیده می‌شود.

شفق قطبی صورتی

رنگ صورتی، معمولاً در لبه‌های پایین شفق قطبی قرمز و سبز رنگ دیده می‌شود یا به صورت ترکیبی از قرمز، سبز و آبی ظاهر می‌شود.

شفق قطبی بنفش

رنگ بنفش در شفق شمالی کمتر رایج هستند؛ اما هر از گاهی، به ویژه در طوفان‌های شدید خورشیدی، قابل مشاهده است. این رنگ، معمولاً از واکنش مولکول‌های نیتروژن و اکسیژن در ارتفاعات مختلف و با سطوح انرژی متفاوت تولید می‌شود.

شفق قطبی در کدام کشورها است؟

همانطور که قبلاً گفتیم، شفق قطبی معمولاً در نواحی نزدیک به قطب‌های شمال و جنوب قابل مشاهده است؛ در این مناطق، میدان مغناطیسی زمین قوی‌تر است و ذرات باردار به راحتی به جو زمین نزدیک می‌شوند. همچنین، شب‌های طولانی و تاریک این نواحی امکان مشاهده بهتر این پدیده را فراهم می‌کند.

اما لوکیشن‌های محبوب برای دیدن شفق قطبی کجاست؟ از شهر مورمانسک روسیه گرفته تا جزایر لوفوتن (Lofoten) در نروژ، منطقه لاپلند (Lappland) در فنلاند و مناطق شمالی و دورافتاده آلاسکا در ایالات متحده آمریکا، لوکیشن‌ های محبوب برای تماشای شفق قطبی به شرح زیر است:

شفق قطبی در روسیه

مورمانسک (Murmansk) و تور شفق قطبی مورمانسک روسیه، یکی از بهترین مکان‌ها برای تماشای شفق قطبی است. این شهر در شمال روسیه واقع شده و به عنوان یکی از نقاط اصلی گردشگری در فصل زمستان شناخته می‌شود. بهترین زمان برای دیدن شفق قطبی در این شهر، از اواسط سپتامبر تا اوایل آوریل است. علاوه بر این، در این شهر می‌توانید از فعالیت‌های تفریحی زمستانه مانند اسکی و سورتمه‌سواری نیز لذت ببرید.

تور یامال بامبو اکوتور نیز، یکی دیگر از فرصت‌های هیجان‌انگیز سفر به سالخارد روسیه و منطقه یامال است. در این تور، علاوه بر تماشای شفق قطبی، در خانه‌های پارچه‌ای سنتی مردم ننت اقامت خواهیم کرد؛ با گوزن‌های شمالی در کوچ زمستانی آن‌ها همراه می‌شویم؛ و تجربه ماهیگیری روی یخ دریاچه‌ها و رودخانه منجمد و رفت و آمد با اسنوموبیل در جاده‌های برفی را به دست می‌آوریم.

شفق قطبی نروژ

نروژ نیز یکی دیگر از مقاصد عالی برای دیدن شفق قطبی است. شهر ترومسو (Tromsø) در نروژ به عنوان «پایتخت شفق قطبی» شناخته می‌شود و به دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش، یکی از بهترین مکان‌ها برای مشاهده این پدیده است. از اواخر سپتامبر تا اوایل آوریل، گردشگران بسیاری برای تماشای رقص نور آسمان راهی این کشور و جزایر لوفوتن و ترومسو می‌شوند. مجمع‌الجزایر سوالبارد (Svalbard)، فینمارک (Finnmark) و التا (Alta)، از دیگر مکان‌های محبوب مناظر شفق قطبی در نروژ است.

شفق قطبی در سوئد

مناطق شمالی سوئد، به ویژه شهر آبیسکو (Abisko)، یکی از بهترین مکان‌ها برای تماشای شفق قطبی است. این منطقه به دلیل آسمان صاف و کم‌نورش، شرایط ایده‌آلی برای مشاهده این پدیده دارد. بهترین زمان برای تماشای شفق قطبی در سوئد، فصل زمستان است؛ از ابتدای ماه مارس و تا اواخر ماه آوریل.

علاوه بر این، لاپونیا (Laponia)، جوک موک (Jokkmokk)، دره تورن (Torne Valley) و لولئا (Luleå)، از دیگر جاهایی است که به علاقه‌مندان به شفق قطبی در سوئد پیشنهاد می‌شود.

شفق قطبی ایسلند

کشور ایسلند، یکی دیگر از کشورهایی است که برای دیدن شفق قطبی پیشنهاد می‌شود. بهترین زمان برای دیدن شفق قطبی ایسلند، فصل پاییز و زمستان و زمانی است که آسمان حالت نیمه روشن و نیمه تاریک به خود می‌گیرد.

تور ایسلند در بامبو اکوتور، سفری هیجان‌انگیز به یکی از دیدنی‌ترین کشورهای اروپایی با یخچال‌های طبیعی و کوه‌آتشفشانی است؛ سفرمان از گشت‌و‌گذار در شهر ریکاویک، و پارک ملی تینگولر شروع می‌شود و تا بازدید از ساحل سیاه رینسفجارا (Reynisfjara) و دره آسیبرگی (Asbyrgi) ادامه پیدا می‌کند و از بسیاری از جاهای دیدنی ایسلند دیدن خواهیم کرد.

شفق قطبی در کانادا

نزدیک بودن کانادا به قطب شمال باعث شده تا بسیاری از شهرهای کانادا به مکان مناسبی برای درخشش شفق قطبی تبدیل شوند. یکی از این شهرها، یلونایف (Yellowknife) است. این شهر در شمال غرب کانادا و در کرانه‌های دریاچه‌ای بزرگ به نام گریت اسلیو (Great Slave) قرار دارد. عرض جغرافیایی مناسب، شرایط آب و هوایی مطلوب و آسمان‌های صاف و پایدار در شرایط جوی، یلونایف را به بهشتی برای شفق قطبی تبدیل کرده است.

بهترین زمان برای سفر به یلونایف و تماشای شفق قطبی، از اواسط ماه آگوست تا پایان ماه آوریل است. در این دوره، شانس دیدن شفق قطبی به حداکثر می‌رسد و گردشگران می‌توانند از این پدیده طبیعی لذت ببرند.

همچنین، شهر کوچک چرچیل یکی دیگر از مکان‌های مناسب در کشور کانادا است.

قدیمی ترین شفق قطبی در جهان

اولین شفق ثبت‌شده در دنیا، در متنی مربوط به دوره چین باستان یافت شده و احتمال می‌رود این پدیده در سال ۹۷۷ قبل از میلاد رخ داده باشد. در این سند توصیف شده که «نوری متشکل از ۵ رنگ در قسمت شمالی آسمان شب مشاهده شده». پیش از این نیز، قدیمی‌ترین سند از مشاهده شفق مربوط به سال ۶۷۹ قبل از میلاد بود که توسط ستاره شناسان آشوری بر لوح‌های خط میخی حک شده بود.

آیا می‌توان شفق قطبی را پیش‌بینی کرد؟

واقعیت این است که حتی با وجود پیشرفت‌های علمی زیاد و ابزارهای جدید، امکان پیش‌بینی خیلی دقیق از شفق قطبی و شرایط جوی وجود ندارد. معمولا طوفان‌های خورشیدی در مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت، فاصله خورشید تا زمین را طی می‌کنند و براساس آگاهی از شرایط جوی در این مدت محدود می‌توان به پیش‌‌بینی نسبی از ظهور شفق‌ قطبی در آسمان دست پیدا کرد.

اما به صورت تجربی، معمولا وقتی لکه‌ای روی خورشید ظاهر می‌شود و طوفان خورشیدی رخ می‌دهد، ۲۶ الی ۲۸ روز بعد (زمانی که خورشید یک دور کامل به دور خود می‌چرخد) احتمال دارد که طوفان خورشیدی دوباره در آن تاریخ اتفاق بیفتد.

با در نظر گرفتن تمام این شرایط، شما می‌توانید از وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌های آنلاین متنوعی استفاده کنید که زمان و شدت شفق قطبی را در مناطق مختلف پیش‌بینی می‌کنند. مشهورترین این سایت‌ها می‌توان به دو سایت زیر اشاره کرد:

• سایت آرورا فورکست
• سایت اسپیس ودر لایو

اگر دنبال اپلیکیشن مناسب برای گوشی هستید، برنامه «Aurora Forecast»، یکی از بهترین اپلیکیشن‌های پیش‌بینی شفق است که می‌توانید در گوشی‌های اندروید (لینک گوگل پلی) یا ios (لینک اپ استور) خود نصب کنید. برای استفاده نامحدود از این اپلیکیشن باید هزینه درون برنامه پرداخت کنید.

شاخص های پیش بینی شفق قطبی

پس از مراجعه به وب‌سایت‌ها و نرم‌افزارهای پیش‌بینی شفق قطبی، قطعا با چند شاخص اندازه‌گیری مواجه خواهید شد که برای تفسیر و فهم آن نیاز به آشنایی با آن‌ها خواهید داشتید. برای پیش‌بینی و برنامه‌ریزی شفق قطبی باید با ۲ شاخص آشنایی داشته باشید:

• شاخص کی پی (KP Index)
• مقیاس جی (G-Scale)

در ادامه، هر کدام از این‌ها را توضیح خواهیم داد.

شاخص کی پی KP Index برای پیش بینی شفق قطبی

این شاخص‌، نشان‌دهنده فعالیت ژئومغناطیسی زمین و قدرت طوفان‌های ژئومغناطیسی است که با جو زمین برخورد می‌کنند. مقدار این شاخص، بر اساس سنجش‌های سه ساعته از مغناطیس سنج‌های زمینی تعیین می‌شود.

کمینه این شاخص، صفر (فعالیت ژئومغناطیسی اندک) و بیشینه آن، 9 (شدیدترین طوفان ژئومغناطیسی) است.

مقیاس جی G-scale برای پیش بینی شفق قطبی

این مقیاسی که 5 سطح (از G1 تا G5) دارد، برای نشان دادن شدت فعالیت ژئومغناطیسی رصد شده و پیش‌بینی‌شده، استفاده می‌شود.

چگونه برای دیدن شفق قطبی برنامه ریزی کنیم ؟

برای برنامه‌ریزی سفرهای ویژه شفق قطبی، باید حتماً چند نکته مهم را در نظر داشته باشید. با درنظر داشتن این نکات احتمال دیدن شفق قطبی در آسمان بیشتر می‌شود:

• مکان یابی درست: تعیین مکانی که با کمترین هزینه زمانی و مالی، بیشترین احتمال رصد شفق را داشته باشد.
• زمانبندی درست: تعیین بهترین بازه زمانی برای مواجهه با آسمان صاف و رصد شفق قطبی
• آمادگی کامل: اعم از پوشش مناسب تا تغذیه مناسب برای گذر از سرمای استخوان‌سوز در مناطق قطبی

در ادامه با جزئیات هر یک از این نکات بیشتر آشنا می‌شویم.

مکان یابی درست برای تماشای شفق قطبی

در وهله اول، باید مکان مورد نظرتان را متناسب با گذرنامه و امکان دسترسی انتخاب کنید. در میان لیست کشورهای بدون ویزا برای ایرانیان، مکان‌های مناسبی برای تماشای شفق قطبی وجود ندارد، اما برخی از کشورها مانند روسیه با امکان گرفتن ویزای آنلاین، به مسافران ایرانی کمک می‌کند تا قبل از سفر، ویزای توریستی روسیه را به صورت آنلاین درخواست دهند و دریافت کنند. این نوع ویزاها نیازی به مراجعه حضوری به سفارت و منتظر ماندن در صف‌های طولانی ندارد. اما با توجه به اعتبار پاسپورت ایرانی، برای سفر به سایر مقاصد شفق قطبی مانند ایسلند، فنلاند یا نروژ، باید از چندین ماه زودتر برای گرفتن ویزا اقدام کنید. بامبو اکوتو، همسفران خود را در دریافت ویزا برای سفرهای گروهی یاری می‌دهد.
علاوه بر این، در مکان‌یابی نقاطی که قصد رصد شفق قطبی را دارید حتما باید میزان دسترسی به جاده‌ها را در مبدأ (محل اقامت) و مقصد (مکان رصدی) در سایت‌های معتبر چک کنید. یکی از ابزارهایی که قبل از هر برنامه رصدی می‌توانید از آن استفاده کنید، «Google Earth» است. با استفاده از این برنامه، می‌توانید هم خود منطقه و هم خط افق آن و شرایط باز بودن نمای آسمان را در آن بررسی کنید.

از طرف دیگر، رصد شفق قطبی در آسمان‌های تاریک بدون آلودگی نوری بسیار راحت‌تر است. در نتیجه در گشت‌های رصدی همیشه باید از شهرهای بزرگ و آلودگی نوری فاصله داشته باشید. برای بررسی آلودگی نوری یک منطقه نیز می‌توانید از وب‌سایت lightpollutionmap.info استفاده کنید.

در ادامه، از بررسی وضعیت هوا برای برگشت از مقصد غافل نشوید. بسیاری از مسافران تریبرکا (Teriberka) در شمال روسیه، به هنگام برگشت، با بارش سنگین برف و راه‌های مسدود شده مواجه می‌شوند و روزها در این روستای کوچک محصور می‌شوند.

برای عکاسان نیز، منظره و چشم‌انداز زمینه بسیار مهم است. برای داشتن چشم‌انداز خوب پیشنهاد می‌کنیم متناسب با تجهیزات‌تان از نزدیک‌ترین روستاها و پشتیبانی‌ها فاصله بگیرید. تحمل سرمای منفی ۱۰ الی منفی ۳۰ درجه برای هیچ کس آسان نیست. در آخر حواستان باشد تا گرفتار تبلیغات سونا و اتا‌ق‌های شیشه‌ای با قیمت‌های هنگفت و کارایی پایین نشوید.

زمان‌بندی برای تماشای شفق قطبی

یکی دیگر از نکات مهم در برنامه‌ریزی سفرهای شفق قطبی، زمان‌بندی مناسب است. حضور ماه کامل در آسمان، باعث روشن شدن زمینه آسمان می‌شود. سعی کنید برنامه سفرتان را برای هفته حلول ماه قمری (سه روز قبل و بعد از زمانی که ماه هلالی شکل است) برنامه‌ریزی کنید. همچنین،‌ حتما با استفاده از نرم‌افزارها یا وب‌سایت‌های آسمان‌نما از وضعیت خاص ماه در آسمان مدار قطبی مطلع شوید.

برای این کار، اپلیکیشن (Sun Surveyor (Sun & Moon و وب‌سایت heavens-above.com جزو بهترین گزینه‌ها هستند.

همچنین، هر چند وقت یکبار به گالری وب‌سایت‌های عکاسی نجومی روز مانند گالری اسپیس و spaceweather.com سر بزنید و فعالیت خورشید را زیر نظر بگیرید. ممکن است خوش اقبال باشید و لکه خورشیدی یکی دو ماهی دوام داشته باشد.

اگرچه هیچ کس نمی‌تواند مدعی باشد که امکان پیش‌بینی شفق قطبی را زودتر از 72 ساعت دارد، اما با زیر نظر داشتن نمایان شدن لکه‌های خورشیدی و ظهور شفق قطبی در آسمان (حدود 3 تا 4 روز بعد) می‌توان به تکرار الگویی مشابه در 25 الی 26 روز بعد امیدوار بود.

بهترین زمان‌ دیدن شفق قطبی در مدارهای قطبی زمین، زمانی است که در این مناطق تماما شب است. به طور مثال، در مورمانسک روسیه از ۲۰ روز قبل تا ۲۰ روز بعد از شب یلدا، خورشید طلوع نمی‌کند؛ ولی این الزاما به این معنی نیست که منجر به فرصت بیشتر تماشای شفق قطبی می‌شود. توده شفق قطبی مانند روحی سرگردان به دور مناطق نزدیک به مدار قطبی می‌گردد و همیشه در یک نقطه حضور ندارد. تحمل سرما در روزهایی که خورشید طلوع نمی‌کند آسان نیست. علاوه بر این، میزان پوشش ابر این مناطق در این شب‌ها، در بیشترین حالت خود قرار دارد. به عنوان مثال، در منطقه مورمانسک شاهد بیش از ۸۰ درصد پوشش ابر در این زمان هستیم. نکته مهم‌تر این است که بسیاری از راه‌های دسترسی در این مناطق در این بازه زمانی بخاطر بارش شدید برف مسدود می‌شود.

معمولا زمان طلایی برای رصد شفق قطبی، دو ماه سپتامبر (شهریور، مهر) و مارس (اسفند و فروردین) است. ضمن اینکه تحمل دمای هوا در این روزها که نیمی روز و نیمی شب است، آسان‌تر می‌شود و میزان پوشش ابر در حد قابل قبولی قرار می‌گیرد. به طور مثال، در منطقه مورمانسک حوالی ۶۵ درصد و بیشتر راه‌ها یا باز هستند یا بازگشایی شده‌اند.

آماده کردن وسایل مورد نیاز برای تماشای شفق قطبی

یکی از نکاتی که در سفر به هر منطقه‌ای برای تماشای شفق قطبی مهم است، انتخاب پوشش مناسب برای آن منطقه است. معمولا مناطقی که امکان مشاهده شفق قطبی را به شما می‌دهند، در زمستان دمای کمتر از منفی ۲۰ درجه دارند. ممکن است فکر کنید که ماجراجویی در این مناطق راحت است و هر چقدر می‌توانیم باید با خودمان لباس ببریم! اما انتخاب تجهیزات و پوشاک مناسب می‌تواند بخش زیادی از دلهره‌ها و اضطراب‌های سفر را کم کند. به‌همراه داشتن این وسایل، به شما اجازه می‌دهد تا با لذت و خیالی آسوده به تماشای شفق‌های قطبی بنشینید.

لایه لایه پوشیدن لباس، نکته اصلی برای داشتن یک سفر راحت و بدون دردسر به مقاصد شفق قطبی است. پوشش لایه‌ای، نه‌تنها شما را گرم نگه می‌دارد، بلکه جلوی تعریق بدن را هم می‌گیرد و به شما کمک می‌کند تا دمای زیر صفر درجه مناطق قطبی را تحمل کنید. در ادامه، بیشتر درباره پوشش مناسب برای دیدن شفق قطبی خواهیم گفت.

پوشاک مناسب برای دیدن شفق قطبی

پوشاک مناسب سفر به مناطق قطبی، مثل پوشاک کوهنوردان در فصل زمستان است و همانطور که گفتیم مهم‌ترین اصل برای انتخاب لباس‌ها، پوشش لایه‌ای است. لایه زیرین، لباس بیس (Base) نام دارد. این لایه جذب بدن می‌شود؛ وظیفه گرم کردن بدن را ندارند؛ و فقط رطوبت بدن شما را می‌گیرند و به لایه بعد منتقل می‌کنند تا بدنتان خشک بماند. لایه بعدی، به لایه میانی معروف است و معمولاً از جنس پلار تهیه می‌شود. این لایه، وظیفه گرم نگه داشتن شما را دارد. لایه نهایی هم معمولا کاپشن پر استفاده می‌شود.

همینطور استفاده از جوراب و کفش مناسب برای حفاظت از پاها، دستکش دوپوش و کلاه هم نباید فراموش شود. در لیست زیر تجهیزات مهم و مورد نیاز سفرهای قطبی را می‌توانید ببینید:

• کلاه زمستانی
• کفش زمستانی و ضدآب
• SnowBoot
• جوراب پشمی
• پلیور پلار
• لباس بیس ضخیم
• دستکش دو پوش ضدآب
• دستمال گردن پلار
• کاپشن پر قوی
• شلوار گورتکس
• عینک طوفان

آیا شفق قطبی در ایران اتفاق می افتد؟

به طور کلی، فاصله کشور ایران از مدارهای قطب شمالی بسیار زیاد است و احتمال دیدن شفق قطبی در کشورمان بسیار کم و نادر است. با این حال، در اتفاقی شگفت‌انگیز در ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۳، شفق قطبی در سه‌قلعه فردوس خراسان جنوبی و در ساعت ۲ بامداد، دیده و توسط آزاد کریمی به ثبت رسید.

شفق‌های قطبی به‌خاطر برخورد ذرات باردار خورشید با میدان مغناطیسی زمین به‌وجود می‌آیند. گاهی این ذرات و فوران‌های خورشیدی چنان بزرگ هستند که شفق‌های بسیار گسترده و پرنوری ایجاد می‌کنند که تا عرض‌های جنوبی‌تر هم گسترش پیدا می‌کنند. این بار، شدت این اتفاق به‌قدری بود که نور حاصل از این رویداد تا عرض‌های پایینی قطب شمال هم کشیده و درخشش این پدیده از آسمان ایران هم قابل مشاهده و عکاسی شد.

تماشای شفق قطبی با تورهای بامبو اکوتور

برای تماشای شفق قطبی با همسفران بامبو اکوتور، گزینه‌های بسیاری پیش روی شماست؛ تور ایسلند، تور شفق قطبی مورمانسک روسیه و تور یامال، سفرهای خاص و هیجان‌انگیزی است که شما را به سفری در نزدیکی مدارهای قطب شمال کره زمین می‌برد و علاوه بر اقامت در اقامتگاه‌های لوکس و بازدید از جاهای دیدنی مقاصد، در شبی رویایی به تماشای شفق قطبی رنگارنگ در آسمان شب خواهید نشست.

در این شب‌ها، دور آتش گرم می‌شویم و افسانه‌های شفق قطبی را با هم مرور می‌کنیم.

تجربه سورتمه‌سواری با سگ‌های هاسکی یا گوزن‌های قطبی، تجربه اسنوموبیل‌سواری حرفه‌ای، بازدید از کشتی یخ‌شکن لنین، اولین کشتی یخ‌شکن هسته‌ای دنیا در مورمانسک روسیه، آشنایی با آداب و رسوم، موسیقی و غذای محلی ننت در یامال و بازدید کوهستان معروف کیکجوفل (Kikjufell) و یخچال‌های طبیعی ویتناجکول (Vatnajökul) در ایسلند، برخی از جذابیت‌های این تورها در مقاصد مختلف است.

سوالات متداول درباره شفق قطبی