ماچو پیچو به عنوان یکی از شگفت‌انگیزترین و اسرارآمیزترین مکان‌های جهان شناخته می‌شود. این ارگ باستانی در دل کوه‌های آند پرو قرار گرفته و گواهی بر شکوه و عظمت تمدن اینکاها است. با کشف این شهر گمشده در قرن بیستم، دریچه‌ای به گذشته تاریخی باشکوه گشوده شد و امروزه ماچو پیچو به یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری جهان تبدیل شده است.
در این مجموعه مقالات بامبو، به کاوش عمیق‌تر در ویژگی‌های منحصربه‌فرد ماچو پیچو یکی از بهترین بخش‌های تور پرو ، از تاریخ و معماری آن تا جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی آن خواهیم پرداخت.
کمی در مورد اینکاها بدانید
اینکاها قومی بومی و سرخ‌پوست در آمریکای جنوبی بودند که یک امپراطوری بسیار گسترده را تشکیل داده بودند. این امپراطوری شامل کشورهای پرو، بولیوی، اکوادور و بخش‌هایی از آرژانتین، شیلی و کلمبیا می‌شد. امپراطوری اینکاها از سال 1438 تا 1533 میلادی به حیات خود ادامه داد و پایتخت اصلی آن شهر کوزکو بود.
معنی واژه “اینکا” به زبان بومی آنها به معنی “خدا در زمین” است. متاسفانه اینکاها خط مخصوص به خود نداشتند، به همین دلیل میراث نوشتاری چندانی از آنها باقی نمانده است. اما افسانه‌ای در مورد پیدایش آنها وجود دارد. به روایت افسانه، زوج افسانه‌ای مانکوکاپاک و مامااوکلو بنیانگذاران امپراطوری اینکاها بودند که از دریاچه تیتیکاکا به سرزمینی برگزیده کوچ کردند و شهر کوزکو را بنا نهادند.
فرهنگ اینکا
اینکاها یک امپراتوری بزرگ و قدرتمند در آمریکای جنوبی بودند که با وجود نداشتن چرخ و ابزارهای آهنی پیشرفته، موفق به ساخت این شهر ماچوپیچو و بناهای باشکوه دیگر در امپراتوری خود شدند. معماری، راه‌سازی، آبیاری و سایر فناوری‌های آنها شگفت‌آور بود و نشان دهنده سطح بالای تمدن و پیشرفت فرهنگی آنها در آن دوران است. ماچو پیچو نمونه بارزی از این دستاوردها و قدرت تمدنی اینکاها محسوب می‌شود.
معنای تاوانتینسویو در امپراتوری اینکاها
نام تاوانتینسویو به طور دقیق به معنای “چهار منطقه متحد” است که به زبان کچوا، زبان امپراتوری اینکا، گفته می‌شد. این نام اشاره به چهار منطقه مهم تحت حاکمیت امپراتوری اینکا داشت که همگی تحت یک حکومت متحد قرار داشتند.
تاریخ برادران آیار
داستان برادران آیار بخشی مهم از اسطوره و تاریخ بنیانگذاری تمدن اینکا است. طبق این اسطوره، برادران آیار از غار پاکاریتامبو بیرون آمدند و به تأسیس امپراتوری اینکا پرداختند.
این داستان اسطوره‌ای نشان می‌دهد که اینکاها خود را به عنوان فرزندان خورشید و صاحبان مقدس این سرزمین می‌دانستند. برادران آیار به عنوان بنیانگذاران افسانه‌ای این تمدن بزرگ شناخته می‌شوند که با هدایت خدایان آنها را به ایجاد این امپراتوری رهبری کردند.
داستان شهر گمشده ماچو پیچو
ماچوپیچو در ارتفاع بالای 2,430 متری از سطح دریا و در میان کوه‌ها و جنگل‌های انبوه قرار گرفته است. این موقعیت جغرافیایی خارق‌العاده، باعث شده تا سال‌ها این شهر باستانی از دید مردم پنهان بماند. جنگل‌ها و درختان اطراف، به خوبی شهر را پوشانده و مخفی کرده بودند. این موضوع هم باعث شده تا مدت‌ها کسی از وجود این شهر اسرارآمیز خبر نداشته باشد.
باید بدانید که، ماچو پیچو (Machu Picchu) یکی از عجایب هفت گانه جهان است و یک اثر ثبت شده در میراث جهانی یونسکو می‌باشد. همانطور که گفتیم این شهر باستانی توسط پادشاهان امپراتوری اینکا ساخته شده است.
پادشاه اینکاها دستور داد تا تمام هنر و معماری اینکاها در ساخت این شهر به کار گرفته شود. اما در همین زمان، امپراتوری اینکا مورد حمله قرار گرفت. در پی این حملات، پادشاه اینکا دستور داد تا ساخت ماچوپیچو متوقف نشود و تمام طلا و جواهرات امپراتوری در این شهر پنهان شوند. همچنین راه‌های ارتباطی با این شهر قطع گردید تا از آن محافظت شود.
اسپانیایی‌ها به مدت 300 سال به دنبال این شهر بودند، زیرا طبق افسانه‌ها می‌دانستند که اینکاها همه طلاهای خود را در آن جا پنهان کرده‌اند (به همین دلیل به آن “شهر طلایی” یا “الدورادو” می‌گفتند).
کشف ماچو پیچو به دست هیرام بینگهام
سال 1911 هیرام بینگهام که یک باستان‌شناس و استاد دانشگاه گیل بود و از کودکی علاقه‌مند به کوهنوردی بود. این تخصصش در کوهنوردی بعدها هنگام مطالعه و بررسی درباره تمدن اینکاها برایش مفید بود.
بینگهام در اصل به دنبال “شهر گمشده اینکاها” به نام ویلکابامبا بود که در قرن شانزدهم محل شورش اینکاها علیه اسپانیایی‌ها بود. اما این مکان دشوار بود و اسپانیایی‌ها هم نتوانسته بودند آن را پیدا کنند.
به راهنمایی یک بومی به نام مِلچور آرتیگا، بینگهام در تاریخ 24 ژوئیه به ویرانه‌های ماچوپیچو دست یافت و شروع به کاوش و مطالعات علمی در این محوطه کرد.
قبل از بینگهام، برخی بر این باورند که آگوستو برنز، سیاح آلمانی، احتمالاً در سال 1867 از ماچوپیچو بازدید کرده است، اما شواهد محکم در این مورد وجود ندارد.
پس از کشف این شهر باستانی در سال 2011، تیم باستان‌شناسی بینگهام به بررسی و کاوش این محوطه پرداختند. اما در طی این کاوش‌ها، تعداد زیادی از اشیای طلایی و ارزشمند به طور مرموزانه‌ای ناپدید شدند.
تحقیقات بعدی نشان داد که اعضای تیم بینگهام این طلاها را در قالب محموله‌های دیپلماتیک به آمریکا قاچاق کرده‌اند. پس از دو سال، دولت پرو به این موضوع مشکوک شد و در نهایت توانست این سرقت را افشا کند. در نهایت تیم بینگهام ممنوع‌الورود شده و پرو موفق به بازگرداندن بخشی از این اشیای باستانی شد. این یکی از بزرگ‌ترین پرونده‌های سرقت و قاچاق آثار باستانی در تاریخ است.
ماچو پیچو در چه زمانی ساخته شده است؟
ماچو پیچو در حدود سال 1450 میلادی ساخته شده است. دقیق‌تر بگوییم، ماچو پیچو احتمالاً در دهه 1450 توسط امپراتوری اینکا و به دستور امپراتور پاچاکوتی ساخته شده است. این بنای باشکوه نشان‌دهنده دستاوردهای معماری و مهندسی پیشرفته اینکاها در آن دوران است. ساخت چنین شهری در چنین ارتفاعات صعب‌العبوری بدون استفاده از چرخ یا ابزارهای آهنی پیشرفته، به خودی خود شگفت‌انگیز است.
ارتفاع ماچو پیچو چقدر است؟
ماچو پیچو در ارتفاع 2430 متری (7972 فوت) از سطح دریا واقع شده است. قرارگیری آن در چنین ارتفاع بالا، یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فردی است که به منظره و معماری شگفت‌انگیز ماچو پیچو کمک کرده است.
دلیل ساخت ماچوپیچو
اینکاها هیچ سیستم نوشتاری الفبایی برای ثبت کتبی اطلاعات نداشتند. اما آنها از سیستمی به نام “کیپو” استفاده می‌کردند که با استفاده از رشته‌های نخ و گره‌ها، امکان ثبت اعداد، محاسبات و اطلاعات را فراهم می‌آورد. متاسفانه نمی‌دانیم که اینکاها چه هدفی از ساخت ماچوپیچو داشتند، زیرا هیچ مدرک نوشتاری از آنها باقی نمانده است. دانشمندان درباره‌ی کاربری احتمالی این محوطه نظریات مختلفی ارائه داده‌اند:
- برخی آن را محوطه‌ای با کاربری تشریفاتی، نظامی یا مقری سلطنتی برای اشراف می‌دانند.
- محققان مختلفی معتقدند که ماچوپیچو محلی است که یکی از امپراتوران اینکا به نام پاچاکوتی آن را بنا کرده است.
- برخی پژوهشگران مانند ریچارد برگر معتقدند که این محوطه مکانی است که اشراف برای دوری از شلوغی شهر آن را بنا کرده‌اند.
- متخصص تمدن‌های حوزه آند در دانشگاه ایلینوی یعنی برایان برائور می‌گوید که شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهند جمعیت ساکن ماچوپیچو از نقاط مختلف امپراتوری بوده‌اند و تنها اینکاها نبوده‌اند.
- محقق دیگری به نام یوهان راینهارت با بررسی منابع تاریخی، باستان‌شناسی و قوم‌نگاری معتقد است که ماچوپیچو در یک چشم‌انداز مقدس بنا شده است.
فعالیت های اصلی در ماچو پیچو چیست؟
- معبد خورشید (Templo del Sol): این یکی از مهم‌ترین ساختمان‌های ماچو پیچو و مرکز مذهبی امپراتوری اینکا است. این معبد به عنوان نقطه مرکزی شهر محسوب می‌شود.
- سنگ اینتی هواتانا (Intihuatana): این سنگ نجومی که به عنوان “میخ خورشید” شناخته می‌شود، به احتمال زیاد برای تعیین تقویم و طلوع و غروب خورشید استفاده می‌شده است.
- اینتی ماچ’ای (Intipunku): این دروازه‌ای باشکوه است که ورودی اصلی ماچو پیچو محسوب می‌شود و بازدیدکنندگان را به داخل شهر هدایت می‌کند.
- فعالیت‌های گردشگری: امروزه ماچو پیچو یکی از مقاصد گردشگری بسیار محبوب در جهان است. بازدید از این شهر باستانی، کشف معماری و جاذبه‌های آن، یکی از اصلی‌ترین فعالیت‌های گردشگران در این منطقه است.
حقایقی که در مورد ماچو پیچو باید بدانید
1 . اینکاها در ساخت ماچو پیچو از ملات استفاده نکردند
اینکاها مهندسان ماهری بودند و توانستند تمام شهر ماچو پیچو را بدون استفاده از هیچ گونه ملاتی بسازند. در عوض، از تکنیکی به نام آشلار استفاده کردند که شامل برش سنگ‌ها به شکلی دقیق است که بدون هیچ فاصله‌ای روی هم قرار می‌گیرند. حتی نمی‌توان یک برگ کاغذ را بین این سنگ‌ها فرو کرد!
2 . ماچو پیچو در برابر زلزله مقاوم است
در اینجا است که آخرین حقیقت درباره ماچو پیچو جالب‌تر می‌شود! به طور کلی، پرو فعالیت لرزه‌ای بالایی دارد و خود ماچو پیچو در نزدیکی دو گسل قرار دارد. با آگاهی از این موضوع، اینکاها از تکنیک‌های مختلفی برای مقاوم‌سازی ساختمان‌های خود در برابر زلزله استفاده کردند. این شامل تکنیک آشلار ذکر شده، همچنین درها و پنجره‌های به شکل خاص، دیوارهای متمایل به داخل و بلوک‌های تقویتی بود.
3 . ماچو پیچو به معنای “کوه قدیمی” است
اگرچه فاتحان اسپانیایی در قرن شانزدهم زبان اسپانیایی را معرفی کردند، اما بسیاری از مردم آندی در پرو همچنان به یک زبان محلی به نام کچوا صحبت می‌کنند. کچوا منشأ بسیاری از نام‌های مکان‌ها در سراسر این کشور است. ماچو به معنای “قدیمی” یا “پیر” است. پیچو به یک ساختار جامد مخروطی شکل اشاره دارد و در این مورد به “کوه” تفسیر شده است.
4 . باستان‌شناسان چه بخش‌های متمایزی را در ماچو پیچو شناسایی کرده‌اند؟
باستان‌شناسان چندین بخش متمایز را که در مجموع شهر را تشکیل می‌دهند، شناسایی کرده‌اند، از جمله یک منطقه کشاورزی، یک محله مسکونی، یک منطقه سلطنتی و یک ناحیه مقدس. مشهورترین و متمایزترین ساختارهای ماچو پیچو شامل معبد خورشید و سنگ اینتی‌هواتانا، یک تخته سنگ گرانیتی حکاکی شده است که گمان می‌رود به عنوان یک خورشید‌گاه یا تقویم عمل می‌کرده است.
امروزه ماچو پیچو با چه چالش‌هایی روبرو است؟
با وجود اینکه از ۱۹۸۳ میراث جهانی یونسکو و در سال ۲۰۰۷ به عنوان یکی از هفت شگفتی جدید جهان انتخاب شده است، ماچو پیچو جاذبه گردشگری اصلی پرو و مشهورترین آثار باستانی آمریکای جنوبی است و هر سال صدها هزار بازدیدکننده را به خود جذب می‌کند. افزایش گردشگری، توسعه روستاهای اطراف و تخریب محیطی همچنان به این محل آسیب می‌رساند که همچنین خانه تعدادی از گونه‌های در معرض خطر است.
نتیجه‌گیری آخر بامبو
همانطور که در این مطلب بامبو گفتیم، ماچو پیچو به عنوان میراث فرهنگی جهانی، نه تنها نماینده شکوه و عظمت تمدن اینکاها است، بلکه پیام‌آور ارزش‌های انسانی نیز هست. این محوطه باستانی، با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، فرصت ارزشمندی را برای درک و پاسداشت میراث فرهنگی بشریت فراهم می‌کند.
سفر به ماچوپیچو شما را به دل تاریخ و فرهنگ که روح هر گردشگر را به شگفتی و تحسین فرو می‌برد، هدایت می‌کند. حفاظت و نگهداری این میراث ارزشمند برای نسل‌های آینده، وظیفه همگان است تا این جواهر کم نظیر همواره بتواند شاهدی بر پیشرفت و تعالی تمدن بشری باشد.