رسوم عجیب اتیوپی که شما را شگفت زده می‌کند! 😱📸
آداب و رسوم اتیوپی آن‌قدر عجیب و غیرمعمول است که وقتی برای اولین بار درباره‌شان می‌شنوید، احتمالا فکر می‌کنید کسی دارد با شما شوخی می‌کند! اما واقعیت این است که همه این آیین‌ها کاملا جدی هستند و قرن‌هاست در دل قبایل اتیوپی اجرا می‌شوند. تصور کنید برای اثبات بلوغ و مردانگی، باید از روی ردیفی از گاوهای وحشی بپرید! یا اگر دختر هستید، نشانه زیبایی‌تان نه آرایش و جواهرات، بلکه یک بشقاب سفالی بزرگ است که در لب پایین‌تان قرار می‌دهید!
عجیب‌تر از این هم داریم؛ نوشیدن خون گاو، دزدیدن عروس پیش از ازدواج، یا حتی غذا دادن شبانه به کفتارها! اینجا اتیوپی است؛ سرزمینی که هر قبیله‌اش دنیایی از باورها، نمادها و آیین‌های خاص خود را دارد. در این مطلب از مجله گردشگری بامبو اکوتور، همراه ما باشید تا شما را با عجیب‌ترین رسوم اتیوپی آشنا کنیم؛ آیین‌هایی که هم ترسناک‌اند، هم شگفت‌انگیز! اگر کنجکاو هستید تا این رسوم را از نزدیک لمس کنید، تور اتیوپی شما را به دنیای قبایل شگفت‌انگیز و آیین‌های باورنکردنی این کشور می‌برد.
رسوم عجیب اتیوپی
دادگاه ریش‌سفیدان؛ عدالت به سبک قبیله‌ای
شاید باور نکنید ولی در اتیوپی هنوز هم در بسیاری از قبایل، دادگاه و قاضی به شکلی که ما می‌شناسیم وجود ندارد. اینجا خبری از وکیل و پرونده‌های قطور نیست! عدالت، در دست ریش‌سفیدان و بزرگان قبیله است؛ کسانی که به دلیل سن، تجربه و جایگاه اجتماعی‌شان، نقش داور و قاضی را ایفا می‌کنند.
ختنه سنتی در قبایل آفریقایی اتیوپی
ختنه سنتی یکی از رسوم جنجالی و در عین حال ریشه‌دار در میان قبایل اتیوپی است. باورکردنی نیست؛ ولی این آیین نه فقط یک عمل پزشکی یا بهداشتی، بلکه نوعی آزمایش شجاعت و گذر از مرحله کودکی به بزرگسالی به شمار می‌آید!
در بسیاری از قبایل، پسران در سنین نوجوانی، در مقابل نگاه همه اعضای قبیله، بدون هیچ بی‌حسی یا امکانات پزشکی مدرن ختنه می‌شوند. هدف اصلی این است که نوجوان بتواند درد را تحمل کند و واکنشی از خود نشان ندهد!
پرش از روی گاوها؛ بلوغ پرهیجان در قبیله هامِر
در قبیله هامِر، پسرها برای ورود به دنیای بزرگسالی باید طی مراسمی از روی گاوها بپرند! در این مراسم، ردیفی از گاوها کنار هم قرار داده می‌شوند و پسر نوجوان باید چندین بار با شجاعت از روی آن‌ها بپرد. اگر موفق شود، به‌عنوان یک مرد بالغ شناخته می‌شود و می‌تواند ازدواج کند. اما اگر نتواند، مایه خجالت خانواده و قبیله خواهد بود.
اما عجیب‌تر از این آزمون، نقشی است که دختران در این مراسم ایفا می‌کنند. در روز آیین، دختران قبیله داوطلبانه در برابر مردان می‌ایستند و با شاخه‌ها و شلاق‌های مخصوص مورد ضرب و شتم قرار می‌گیرند. این کار برای آن‌ها نوعی افتخار و نشانه وفاداری به برادر یا خویشاوندی است که در حال گذراندن آیین بلوغ است. هرچه جای شلاق‌ها بیشتر باشد، احترام و جایگاه آن دختر در قبیله بالاتر می‌رود!
لب‌های سفالی؛ زیبایی خاص زنان مورسی و سورما
اگر به دیدن قبیله‌های مورسی و سورما در جنوب اتیوپی بروید، اولین چیزی که توجه‌تان را جلب می‌کند، لب‌های سفالی زنان است. در این رسم عجیب، دختران نوجوان زمانی که به سن بلوغ می‌رسند، لب پایین‌شان با بریدگی کوچکی باز می‌شود و به مرور زمان، دیسک‌های سفالی یا چوبی در آن قرار داده می‌شود. هرچه بشقاب بزرگ‌تر باشد، نشانه زیبایی، قدرت و جایگاه بالاتر آن زن در قبیله است!
بدن‌های رنگی؛ رقص و نقاشی آیینی در سورما
قبیله سورما در جنوب اتیوپی و قبایل دره اومو، نزدیک مرز سودان جنوبی زندگی می‌کنند؛ مردمانی که به خاطر نقاشی‌های رنگارنگ و خلاقیتشان در تزئین بدن مشهور هستند. در قبیله سورما، بدن انسان فقط یک جسم ساده نیست؛ یک بوم نقاشی زنده است. مردان و زنان این قبیله با خاک رس، رنگ‌های گیاهی و گل، طرح‌های عجیبی روی پوستشان می‌کشند.
این نقاشی‌ها فقط برای زیبایی نیستند؛ پشت هر خط و نقطه‌ای معنا و نماد وجود دارد. برای زنان، رنگ‌آمیزی و حتی خالکوبی‌های برجسته روی پوست، نشانه زیبایی و هویت است. برای مردان، همین نقش‌ها یادآور شجاعت، قدرت و جنگجویی محسوب می‌شود.
گاو به جای مهریه؛ ازدواج به سبک قبایل اتیوپی
در بسیاری از قبایل اتیوپی، ازدواج بدون گاو اصلا معنی ندارد! در نگاه مردم اتیوپی، گاو نه فقط یک حیوان، بلکه ثروت، قدرت و حتی معیار اصلی برای تشکیل خانواده است. به عنوان مثال، در قبیله تسمی (Tsemay) وقتی پسری قصد ازدواج دارد، باید با پرداخت مهریه‌ای شامل گاو، گوسفند، بز، عسل، کره و قهوه رضایت خانواده عروس را جلب کند. هرچه دام بیشتر باشد، احترام و جایگاه داماد در قبیله بالاتر خواهد بود.
در قبایل دیگر مانند هامِر یا مورسی نیز، گاو مهم‌ترین سرمایه زندگی به حساب می‌آید. داماد برای گرفتن همسر، گلهای از گاو به خانواده دختر می‌دهد و این کار علاوه بر مهریه، نشانه قدرت و توانایی مرد در اداره زندگی است. این رسم شاید برای ما عجیب به نظر برسد، اما برای مردمان اتیوپی، گاو همچنان کلید ازدواج، احترام و حتی افتخار اجتماعی محسوب می‌شود.
تیمکت؛ غسل تعمید با شکوه در آب‌های مقدس
باشکوه‌ترین جشن مذهبی اتیوپی، تیمکت (Timkat) است که هر سال در ۱۹ ژانویه (۲۰ ژانویه در سال‌های کبیسه) برگزار می‌شود و یادآور غسل تعمید حضرت مسیح در رود اردن است. واژه تیمکت در زبان محلی به معنای «تعمید» است و برای مسیحیان ارتدوکس اتیوپی جایگاه ویژه‌ای دارد.
شهر تاریخی گوندار، از جاهای دیدنی اتیوپی مهم‌ترین میزبان این مراسم است. چند هفته پیش از جشن، آب به سوی حمام تاریخی امپراتور فاسیلی هدایت می‌شود تا استخر خشک آن پر شود. مراسم تیمکت از نیمه‌شب آغاز می‌شود. روحانیون با لباس‌های رنگارنگ و باشکوه به سوی محل مراسم حرکت می‌کنند، در حالی که «تابوت» (نمادی از تابوت عهد) را با پارچه‌های فاخر پوشانده‌اند. این «تابوت» در طول سال به ندرت از کلیسا بیرون می‌آید، اما در این روز خاص، در میان جمعیت حاضر می‌شود. با طلوع خورشید، کشیشان آب استخر را تقدیس می‌کنند و قطره‌های آب مقدس را با وسیله فلزی مخصوص بر سر جمعیت می‌پاشند. بسیاری از مردم هم با شوق، سر خود را در آب فرو می‌برند تا تعمیدی دوباره بگیرند و برکت الهی را لمس کنند.
پس از اجرای آیین اصلی، تابوت دوباره به کلیسا بازگردانده می‌شود و رقص و شادی مردم آغاز می‌شود.
اگر برنامه‌ریزی شما برای سفر به اتیوپی در ماه ژانویه باشد، شانس این را دارید که از نزدیک در جشن باشکوه تیمکت شرکت کنید و یکی از خاص‌ترین آیین‌های مذهبی جهان را تجربه کنید.
سه فنجان تا دوستی؛ راز آیین قهوه‌خوری اتیوپی
قهوه در کشور اتیوپی فقط یک نوشیدنی کافئین‌دار نیست؛ یک مراسم آیینی و اجتماعی است که می‌تواند غریبه‌ای را به دوست نزدیک تبدیل کند! این آیین که به آن جِبِنا بونا (Jebena Bunna) می‌گویند، یکی از مهم‌ترین نمادهای فرهنگ اتیوپیایی است. با پخش کردن چمن تازه روی زمین و روشن کردن دود بخور آغاز می‌شود. زن صاحب‌خانه با دقت دانه‌های سبز قهوه را روی آتش بو می‌دهد و بعد از کوبیدن دانه‌ها، قهوه در جِبِنا، قوری سفالی معروف اتیوپی، دم می‌شود و در فنجان‌های کوچک و ظریف ریخته می‌شود.
اما نکته جالب اینجاست که نوشیدن قهوه فقط در یک فنجان خلاصه نمی‌شود؛ باید سه فنجان پشت سر هم نوشیده شود:
- اولی «ابول»
- دومی «تُنا»
- و سومی «باراکا» که نماد برکت و دوستی است.
اگر در سفر به اتیوپی به مراسم قهوه‌خوری دعوت شدید، توجه داشته باشید که در این رسم قدیمی، نوشیدن دو فنجان خوشایند نیست؛ یا باید فقط یک فنجان بنوشید، یا سه فنجان کامل تا رسم و احترام به‌جا آورده شود.
یک سفره، ده‌ها دست؛ رسم غذا خوردن دسته‌جمعی
همانند مراسم قهوه‌خوری که بهانه‌ای برای دورهمی و دوستی است، غذا خوردن در اتیوپی هم یک آیین جمعی و صمیمانه به حساب می‌آید. مردم به جای بشقاب‌های جداگانه، همگی دور یک سینی بزرگ اینجرا می‌نشینند. هرکس با دست راست خود تکه‌ای از اینجرا را جدا می‌کند و با آن خورش‌های مختلف، عدس یا گوشت تند را برمی‌دارد.
یکی دیگر از آداب و رسوم غذا در اتیوپی، رسمی به نام گورشا (Goorsha) است؛ در این رسم، لقمه‌ای آماده و مستقیم در دهان شخص دیگر، به نشانه عشق و احترام گذاشته می‌شود.
اگر در سفر به اتیوپی مهمان یک خانواده محلی شدید، توجه داشته باشید که حتما باید با دست راست غذا بخورید و اگر از دست چپ استفاده کنید، بی‌احترامی به آن خانواده محسوب می‌شود. همچنین، در سفره‌های اتیوپی رسم بر این است که بزرگ‌تر یا میزبان اولین لقمه را بردارد و بعد، بقیه شروع کنند.
در نظر داشته باشید که پس از اتمام غذا، یک لبخند ساده یا گفتن کلمه‌ای محلی مثل «Amesegenallo» (به معنای متشکرم) می‌تواند احترام و قدردانی شما را نشان دهد.
ضیافت شبانه کفتارها در هراره!
در شهر باستانی هراره، وقتی شب فرامی‌رسد، مهمانی عجیبی آغاز می‌شود؛ یک مهمانی که میزبانانش انسان‌ها هستند و مهمانانش، کفتارهای وحشی! این حیوانات در بیشتر مناطق آفریقا مایه ترس و نفرت‌اند اما در هراره مردم آن‌ها را همسایه، نگهبان و حتی دورکننده ارواح خبیث می‌دانند.
هر شب، مردی که به او «مرد کفتارها» می‌گویند، با سبدی پر از گوشت در گوشه‌ای از شهر می‌ایستد تا به کفتارها غذا دهد. گردشگران هم با ترس و هیجان نزدیک می‌شوند و تکه‌های گوشت را روی چوب می‌گذارند تا کفتارها آن‌ها را بقاپند!
این رسم، ریشه در تاریخی طولانی دارد؛ قرن‌ها پیش، وقتی قحطی منطقه را درگیر کرده بود و کفتارها به مردم حمله می‌کردند، قدیسان شهر با آن‌ها پیمانی بستند: مردم هراره هر شب غذایی برای کفتارها کنار بگذارند و در عوض کفتارها دست از شکار انسان‌ها بردارند. از آن زمان تاکنون، این «ضیافت شبانه» پابرجاست و به بخشی از هویت هراره تبدیل شده است.
دزدیدن عروس؛ سنتی عجیب در آمهرا و تگرای
یکی از رسوم بحث برانگیز و عجیب در میان اقوام آمهرا و تگرای، دزدیدن عروس است! در این رسم مرد جوانی که توانایی پرداخت مهریه و جلب رضایت خانواده دختر را ندارد، با کمک دوستانش دختر مورد نظر را می‌دزد و عروس ناخواسته به خانه داماد برده می‌شود و پس از آن، بزرگان و ریش‌سفیدان قبیله برای آشتی و رسمیت بخشیدن به ازدواج، وارد ماجرا می‌شوند!
این رسم امروزه بسیار مورد انتقاد قرار گرفته و حتی ممنوع اعلام شده است اما در برخی مناطق دورافتاده، همچنان اجرا می‌شود.
خرمای خونین؛ اکسیر زندگی در قبایل اتیوپی
خرمای خونین یکی دیگر از رسوم عجیب مردم اتیوپی است که هم نماد بقاست و هم نشانی از پیوند با طبیعت. در میان قبایل بورنا و هامر در جنوب اتیوپی، مردان قبیله بدون اینکه حیوان کشته شود، رگ گردن گاو را با دقت سوراخ می‌کنند و خون گاو را داخل یک کاسه جمع‌آوری می‌کنند و با شیر و یا گاهی حتی با خرما ترکیب می‌کنند. آن‌ها بر این باورند این نوشیدنی نیروی بدنی و استقامتشان را چند برابر می‌کند. این رسم شاید برای یک گردشگر خیلی عجیب یا حتی شوک‌آور باشد، اما برای مردمان بورنا و هامر، نوشیدن خون گاو بخشی از هویتشان است.
رقص شانه؛ کل‌کل مردانه در تیگرای
در شمال اتیوپی و میان قوم تیگرای، رقص شانه بیشتر شبیه یک کل‌کل سنگین و رقابتی تمام‌عیار است. این رسم نشانه ورود به دنیای مردانگی محسوب می‌شود و به این صورت است که مردان جوان در میدان جمع می‌شوند و شانه‌هایشان را محکم به هم می‌کوبند و هرکدام سعی می‌کند دیگری را عقب براند.
مشابه این رسم در جنوب ایران هم وجود دارد و جوان‌ها با رقص شانه قدرتشان را به رخ می‌کشند. هرکس محکم‌تر بایستد و مقاوم‌تر باشد، احترام بیشتری از جمع می‌گیرد.
چشم‌زخم‌گیری؛ آیینی برای دفع بلا و نیروهای منفی
مردم اتیوپی بسیار خرافاتی هستند و همچنان به چشم‌زخم و نیروی منفی آن باور دارند. آن‌ها معتقدند نگاه حسود یا بدخواه می‌تواند بیماری، بدشانسی یا حتی مرگ به همراه بیاورد. برای همین، آیینی ویژه به نام چشم‌زخم‌گیری وجود دارد که با دعا، دود کردن گیاهان معطر، طلسم‌های دست‌ساز و گاهی نقاشی‌های خاص روی بدن همراه است. در این آیین، پیرزنان یا کسانی که به داشتن قدرت‌های روحانی معروف‌اند، نقش اصلی را دارند. آن‌ها با زمزمه دعا، سوزاندن گیاهان و دود کردن عود یا کندر، فضای خانه را پاکسازی می‌کنند. گاهی هم با رسم نشانه‌هایی روی پیشانی یا دست‌ها، فرد را در برابر چشم بد محافظت می‌کنند.
رقص چوب؛ مبارزه‌ای آیینی در سورما
دونگا (Donga) یا رقص چوب، آیینی است که در دل قبیله سورما در جنوب اتیوپی برگزار می‌شود که بیشتر به میدان نبرد شباهت دارد! جوانان قبیله در محوطه‌ای باز گرد هم می‌آیند، هرکدام چوبی بلند در دست می‌گیرند و در برابر رقیبشان می‌ایستند.
پیش از آغاز نبرد، جنگجویان با نوشیدنی گیاهی به نام «دوکای» بدنشان را پاکسازی می‌کنند، روزه می‌گیرند و در رودخانه خود را می‌شویند و سپس بدنشان را با نقوش گِلی می‌آرایند. وقتی میدان پر از صدای طبل و آواز می‌شود، ده‌ها یا حتی صدها مرد از روستاهای مختلف روبهروی هم می‌ایستند. ابتدا ضربات سبک رد و بدل می‌شود، اما خیلی زود نبرد جدی می‌شود. جالب است بدانید که زخمی‌شدن یا حتی مرگ در دونگا بی‌سابقه نیست!
این آیین اتیوپیایی فقط برای سرگرمی برگزار نمی‌شود، بلکه راهی برای کسب احترام و ازدواج است. دختران از دور مبارزه را می‌بینند و در پایان، شخصی که پیروز شده است چوبش را به سمت آن‌ها نشانه می‌رود. اگر دختری گردنبندی بر آن بیندازد، یعنی دل به او سپرده است!
رقابت در کلام؛ آواز و شعر بداهه کونسو
در قبیله کونسو همانقدر که مهارت در شکار و رقص اهمیت دارد، به همان اندازه هنر سخن گفتن ارزشمند است. جوانان قبیله در شب‌نشینی‌ها روبهروی هم می‌نشینند؛ یکی با طعنه و شوخی شعر می‌خواند و دیگری با استعاره جواب می‌دهد. این کل‌کل‌ها همیشه فقط برای خنده نیست؛ بعضی وقت‌ها چنان جدی می‌شود که همه مثل تماشای یک مسابقه واقعی با هیجان دنبال می‌کنند تا ببینند چه کسی با کلامش دیگری را مغلوب می‌کند.
برای جوانان قبیله کونسو، این مراسم فرصتی است تا هوش و خلاقیت خود را به نمایش بگذارند. هرکسی که بتواند با اشعار بداهه جمعیت را تحت تاثیر قرار دهد، نه‌تنها احترام بیشتری به دست می‌آورد، بلکه دل دختران قبیله را می‌دزدد!
داماد و شاخ گاو؛ رقصی برای آغاز زندگی!
یکی از عجیب‌ترین بخش‌های عروسی در قبیله کونسو (Conso)، رقص داماد با شاخ گاو است. شاخ گاو در اینجا تنها یک وسیله نیست، بلکه نمادی از قدرت، باروری و توانایی اداره زندگی خانوادگی است. وقتی داماد شاخ یا شیپور مخصوص عروسی را در دست می‌گیرد و با ریتم موسیقی محلی به میدان می‌آید، این پیام را به دیگران می‌دهد که اکنون آماده پذیرش مسئولیت‌های مردانگی و آغاز زندگی مشترک است.
عید مسکل؛ شعله‌هایی برای یاد صلیب مقدس
هر سال در ۲۷ سپتامبر، مردم اتیوپی با برپایی جشن مسکل (Meskel) یاد یافتن صلیب مقدس توسط هلنا، مادر کنستانتین، را زنده می‌کنند. از شب قبل، خانواده‌ها توده‌های بزرگ هیزم به نام دِمِرا را در حیاط‌ها و میدان‌ها برپا می‌کنند و صلیبی از گلهای زرد روی آن می‌گذارند. صبح روز بعد هزاران آدم در آدیس آبابا به میدان مسکل می‌آیند و از هر قوم و قبیله، در کنار هم می‌ایستند و نور را جشن می‌گیرند.
ازدواج با درخت؛ پیوندی نمادین با طبیعت
ازدواج با درخت یکی از رسوم عجیب اتیوپی است که بیشتر شبیه به افسانه به‌نظر می‌رسد! در این مراسم مردان یا زنان جوان به‌صورت نمادین با درخت پیمان ازدواج می‌بندند. مراسم ازدواج با درخت به‌این صورت است که پارچه و روبان‌های رنگارنگی به شاخه‌های درخت آویزان می‌شود و با سرود و دعا پیوندی مقدس با آن می‌بندند.
برای مردم محلی، درخت تنها یک گیاه نیست؛ نشانه‌ای از زندگی و باروری است. ازدواج با درخت یعنی عهد بستن با زمین و پذیرفتن مسئولیت پاسداری از طبیعت. این رسم عجیب و غیرقابل باور یک پیام مهم دارد و آن هم این است که انسان بخشی از طبیعت است نه جدا از آن و باید با طبیعت در صلح زندگی کند.
لمس رسوم عجیب اتیوپی همراه با بامبو اکوتور
سفر به اتیوپی پا گذاشتن به دنیای مردمانی است که سبک زندگی‌شان هنوز رنگ و بوی اصالت دارد. در تور اتیوپی بامبو اکوتور شما عجیب‌ترین آداب و رسوم مردم اتیوپی را از نزدیک مشاهده خواهید کرد. از بازدید دره اومو و قبایل مشهور آن گرفته تا دیدار با مورسی‌ها یا همان «لب‌بشقابی‌ها»، هر روز این سفر تجربه‌ای تازه و متفاوت برایتان رقم می‌زند. در روستاهای ترومی، هامر و کارو با آداب و رسوم خاص روبه‌رو می‌شوید؛ آیین‌هایی که شاید در نگاه اول عجیب به نظر برسند، اما بخشی جدانشدنی از هویت فرهنگی این سرزمین هستند. اگر به دنبال سفری پر از هیجان، کشف فرهنگ‌های ناشناخته و لمس مستقیم رسوم عجیب اتیوپی هستید، پیشنهاد می‌کنیم با ما همراه شوید تا علاوه بر اینکه خیالتان از برنامه‌ریزی سفر راحت می‌شود، نگرانی برای دریافت ویزای توریستی اتیوپی نداشته باشید.