کیمونو چیست | هرچه باید درباره لباس سنتی ژاپن بدانید + عکس 👘

تاریخچه کیمونو، معروف ترین لباس سنتی ژاپن

کیمونو، لباس سنتی و باشکوه ژاپنی، داستانی پر از رنگ، فرهنگ و تحول را در دل خود جای داده. این لباس زیبا که ریشه‌هایی از لباس سنتی چینی دارد، در گذر زمان به نماد هویت فرهنگی مردم ژاپن تبدیل شد. در ابتدا، کیمونو تنها یک لباس زیر ساده به نام «کوسوده» (kosode) بود؛ اما در دوران باشکوه امپراتوری هیان (۷۹۴-۱۱۸۵ میلادی)، به لباسی چند لایه برای اشرافیان و درباریان تبدیل شد و طرح‌های متنوع آن، نشان‌دهنده جایگاه اجتماعی افراد بود. در واقع، آنچه امروز از کیمونو، این لباس سنتی ژاپن، بر جای مانده حاصل تحولاتی است که در دوران هیان و ادو رخ داد. سرمنشا و سیر تحولات کیمونو را در ادامه می‌خوانید.

دوره نارا (Nara)، سرآغاز کیمونو

پیشینه لباس کیمونو به دوره امپراتوری نارا (۷۱۰–۷۹۴ میلادی) برمی‌گردد؛ زمانی که ژاپنی‌ها تحت تأثیر پوشاک سنتی مردم چین، یعنی «هانفو» (Hanfu) بودند و فرم T‌ شکل ساده‌ای را برای لباس‌های خود انتخاب کردند. این ساختار ابتدایی، مبنا و اساس سبک‌هایی شد که بعدها به شکوه و زیبایی کیمونو انجامید.

دوره هیان (Hian)، ظرافت و شکوفایی کیمونو

در دوره باشکوه هیان (۷۹۴–۱۱۸۵ میلادی)، کیمونو به‌ویژه در میان اشراف و درباریان، به لباسی چند لایه از ابریشم‌های لطیف و رنگارنگ تبدیل شد. در این زمان، «کوسوده» که پیش‌تر تنها لباس زیر بود، به لباسی چشمگیر تبدیل شد؛ به‌ویژه برای بانوان که به واسطه رنگ‌ها و طرح‌های زیبای این لباس جایگاه اجتماعی خود را هم نمایش می‌دادند.

دوره ادو (Edo)، استانداردسازی کیمونو

با شروع دوره ادو (۱۶۰۳–۱۸۶۸ میلادی)، کیمونو نظم و قاعده بیشتری پیدا کرد و فرآیند استانداردسازی این لباس زیبا آغاز شد. «اوبی» یا همان کمربند پهن و تزئینی، یکی از اجزای برجسته کیمونو است که در همین دوران اضافه شد و مدل «یوکاتا» برای استفاده روزمره و تابستانی پدید آمد.

در ادامه، سبک‌ها و مدل‌های مختلف کیمونو متناسب با طبقه اجتماعی افراد و مناسبت‌های خاص، شکل گرفتند و تفاوت‌های ظریفی باعث تفکیک آن‌ها از یکدیگر شد.

کیمونو و نقش آن در عصر مدرن

اگرچه امروزه پوشیدن کیمونو در زندگی روزمره ژاپنی‌ها آنچنان رواج ندارد و کمتر کسی را در جاهای دیدنی ژاپن می‌بینید که کیمونو به تن کرده باشد، اما این لباس همچنان در مراسم‌های رسمی، جشنواره‌ های ژاپن و اجراهای فرهنگی مانند مراسم گیشاها یا مسابقات سومو (sumo)، نقش مهمی دارد و بخشی جدانشدنی از هویت فرهنگی ژاپن است.

انواع کیمونو

همانطور که قبلاً گفتیم، کیمونو انواع مختلفی دارد؛ چه در سبک و مدل، و چه در جنس مردانه و زنانه. اکسسوری، بافت و نوع پارچه، مدل، رنگ و حتی اندازه اوبی و محل بستن آن، چیزی‌هایی است در کیمونو مردانه و کیمونو زنانه تفاوت دارد. در ادامه، کمی درباره انواع کیمونو خواهیم گفت.

کیمونو زنانه؛ لباس سنتی زنان ژاپن

کیمونو زنانه، اوج زیبایی و ظرافت کیمونو را نشان می‌دهد؛ لباسی چشم‌گیر با رنگ‌های زنده و نقش‌ونگارهای هنرمندانه برگرفته از طبیعت، فصل‌ها و نمادهای فرهنگی ژاپن.

کیمونو زنانه به‌طور سنتی از ابریشم دوخته می‌شود؛ اما امروزه نمونه‌هایی از جنس پلی‌استر هم با قیمت ارزان‌تر دوخته می‌شود و به فروش می‌رسد. برای تزئین این لباس از تکنیک‌هایی مانند گلدوزی‌های ظریف، نقاشی سنتی یوزن (Yuzen) و رنگ‌آمیزی‌های دستی استفاده می‌شود؛ هنری که با طراحی‌های بسیار دقیق و رنگ‌های زنده و درخشان شناخته می‌شود و هر قسمت از پارچه، طرح و رنگ مخصوص به خود را دارد. آستین‌های بلند و رقصان در باد، کمربند پهن در ناحیه کمر، اکسسوری‌های زیبا و برش‌های ظریف در زیر بغل، کیمونو زنانه را به یک اثر هنری و از جمله زیباترین صنایع دستی ژاپن تبدیل کرده، نه صرفاً یک لباس!

کیمونو مردانه؛ پوشش سنتی مردان ژاپن

کیمونو مردانه معمولاً طراحی ساده‌تری دارد و با رنگ‌های ملایم و خنثی مانند خاکستری، سبز زیتونی یا قهوه‌ای دوخته می‌شود. پارچه‌های این نوع کیمونو، بافت مات و ساده‌تری دارد و حس وقار و آرامش را القا می‌کند.
کمربند اوبی مردانه نسبت به نوع زنانه باریک‌تر است و معمولاً پایین‌تر از کمر، در قسمت لگن بسته می‌شود. از طرف دیگر، کیمونو‌های مردانه ظاهر رسمی‌تر و یک‌دست‌تری هم دارند.

ویژگی‌ های کیمونو

به ظاهر کیمونو که نگاه کنید، لباسی T شکل می‌بینید که جلوی آن به‌صورت ضربدری (پیچیدن سمت چپ روی سمت راست بدن) بسته می‌شود و یقه V شکل دارد. آستین‌های بلند و تقریباً مستطیل شکل با قد متفاوت و کمربندی که در ناحیه کمر یا لگن بسته می‌شود، تنها ویژگی‌های ظاهری این لباس است.

اما هر کدام از لایه‌ها، طرح‌ها، برش‌ها و پارچه‌های آن حرف و سخن خاصی برای گفتن دارند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم،

برش‌های مستقیم در کیمونو

پارچه و ساختار لباس سنتی ژاپن، کیمونو، از برش‌های صاف و خطی تشکیل شده و این امکان را می‌دهد تا به راحتی لایه‌لایه پوشیده شود. این لباس به دلیل برش‌های صاف و پاکتی که دارد برای انواع اندام‌ها و شرایط آب‌وهوایی مناسب است.

نقش‌ونگارهای نمادین روی لباس سنتی ژاپن

رنگ‌ها، طرح‌ها و نقش‌ونگارهای روی کیمونو، اغلب دارای مفاهیم نمادین هستند؛ از نشانه‌های فصول و حیوانات و گیاهان متناسب با آن گرفته تا جایگاه اجتماعی افراد یا حتی مناسبت‌های خاص زندگی.

به همین دلیل است که کیمونو‌هایی که در فصل بهار بر تن مردان و زنان می‌بینید دارای رنگ‌های شادتر و ملیح‌تری نسبت به زمستان است و شکوفه‌های گیلاس و پرندگانی که در بهار می‌خوانند، روی پارچه آن نقش بسته.

اکسسوری‌های خاص کیمونو

صندل‌های سنتی «زوری» (Zōri) و جوراب‌های خاص «تابی» (Tabi) همراه همیشگی کیمونو هستند. این صندل‌ها در سال‌های دور چوبی بودند، اما به دلیل سنگینی و سختی، به مرور مدل‌های راحت‌تری از آن‌ها ساخته شد.

تحول و تغییر کیمونو در طول زمان

لباس سنتی ژاپن، به‌طور پیوسته با دگرگونی‌های اجتماعی و فرهنگی در طول تاریخ همراه شده است. این لباس با حفظ ریشه‌های سنتی‌اش، از مواد و تکنیک‌های به‌روز بهره گرفته تا همچنان برای همه نسل‌ها زیبا، زنده و ماندگار باشد.

نحوه پوشیدن کیمونو ژاپنی

نحوه پوشیدن کیمونو مانند همه قوانین ژاپن، قاعده و روش خاصی دارد. برای پوشیدن این لباس، مراحل زیر را دنبال کنید:

• در ابتدا برای زیر کیمونو یک لباس مناسب فصل (تاپ یا رکابی برای تابستان و لباس گرم برای زمستان) انتخاب کنید.
• کیمونو را تن کنید، قسمت چپ را به‌صورت ضربدری روی قسمت راست بدن بیاورید و مطمئن شوید یقه‌ها در وسط گردن به‌خوبی روی هم قرار گرفته‌اند. دقت داشته باشید همواره سمت چپ روی سمت راست بسته می‌شود؛ مگر در مراسم خاکسپاری! همچنین، باید دو طرف لباس جوری روی هم قرار بگیرند که یقه به شکل V دیده شود.
• سپس کمربند اوبی را دور کمر بپیچید؛ اوبی برای آقایان کمی پایین‌تر، روی لگن و برای خانم‌ها روی کمر قرار می‌گیرد. آن را محکم ببندید تا لباستان در جای خودش ثابت بماند.
• در آخر، می‌توانید از اکسسوری‌هایی مانند کانزاشی (سنجاق مو)، گل سینه، جوراب‌های سنتی تابی (جوراب‌های دوشاخه)، صندل‌های زوری و یک کیف دستی کوچک برای تکمیل کردن استایل خود استفاده کنید.

کمربند کیمونو برای چیست؟

اوبی (Obi) یا ساش (Sash)، کمربند پهنی است که برای بستن کیمونو و ثابت نگه داشتن آن ضروری است. این کمربند که از دوران ادو، به جز ثابت لباس سنتی ژاپن تبدیل شد، در سبک‌ها و روش‌های گوناگون بسته می‌شود و مدل‌های آن برای خانم‌ها و آقایان متفاوت است.

همانطور که گفتیم، اوبی مردانه نسبت به نوع زنانه باریک‌تر (کاکو اوبی) است و معمولاً پایین‌تر، در ناحیه لگن بسته می‌شود، اما برای خانم‌ها پهن‌تر است و دور کمر قرار می‌گیرد. اوبی‌های زنانه معمولاً با گره‌های تزئینی بسته می‌شوند تا در عین کاربردی بودن، زیبایی لباس را هم افزایش دهد. همچنین، اکسسوری‌های متنوع‌تری مانند «اوبیاگه» (obiage) (شال کوچک) یا «اوبیجی‌مه» (obijime) (ریسمان تزئینی و رنگی) روی اوبی‌های زنانه بسته می‌شود.

موارد استفاده کیمونو، لباس سنتی ژاپن

اگرچه کیمونو در زندگی روزمره ژاپنی‌ها مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، اما هنوز هم در عروسی‌ها، مراسم‌های ویژه، مانند فستیوال‌های تابستانه، جشن شکوفه‌های گیلاس، فستیوال گیون (Gion) در کیوتو، مراسم چای‌خوری، جشن‌هایی مخصوص بزرگ‌شدن بچه‌ها و برخی جاهای تاریخی مانند معابد ژاپن و قلعه‌های ژاپن پوشیده می‌شود. کیمونو مشکی نیز برای مراسم خاکسپاری پوشیده می‌شود و برخلاف رسم معمول، پارچه سمت راست روی سمت چپ قرار می‌گیرد.

کجا می‌توانیم کیمونو بپوشیم؟

علاوه بر این، پوشیدن کیمونو و دیگر لباس‌های سنتی ژاپن، به یکی از جاذبه‌های محبوب گردشگری در گیون کیوتو و بسیاری دیگر از شهرهای دیدنی ژاپن مانند نارا، کانازاوا، کاواگوئه، کیتسوکی، کاماکورا و میاجیما تبدیل شده و بازدیدکنندگان می‌توانند با پوشیدن کیمونو یا شرکت در مراسم سنتی چای‌خوری و رستوران‌های سنتی، این تجربه فرهنگی را بچشند. حتی در پارک‌های موضوعی تاریخی ژاپن مانند توئی ایگامورا (Toei Eigamura) در کیوتو یا نیکو اِدومورا (Nikko Edomura) در کینوگاوا هم می‌توان این لباس‌ را پوشید.

هزینه اجاره یک کیمونو یا یوکاتا ساده معمولاً از ۴ یا ۵ هزار ین (۲۸ تا ۳۵ دلار) شروع می‌شود و شامل کمربند اوبی، صندل‌های سنتی و دیگر لوازم است. مدل‌های رسمی‌تر و با جزئیات بیشتر (مخصوص گیشاها یا سامورایی‌ها) حداقل ۲ تا ۳ برابر این قیمت است.

اگر دوست دارید با نحوه بافت پارچه‌های کیمونو و نقاشی روی آن‌ها آشنا شوید یا از دیدن و خواندن تاریخ تحولات آن لذت می‌برید، بازدید از مکان‌های زیر را در لیست جاذبه‌های دیدنی خود قرار دهید:

مرکز نساجی نیشیجین، کیوتو

مرکز نساجی نیش جین (Nishijin Textile Center)، که نامش از منطقه‌ای تاریخی به همین نام در کیوتو گرفته شده، به خاطر تکنیک‌های منحصربه‌فرد در بافت کیمونو شهرت دارد. این مرکز، یکی از جاهای دیدنی و جذاب برای علاقه‌مندان به فرهنگ و هنر ژاپنی است.

در اینجا می‌توانید از نمایشگاه‌های دیدنی بازدید کنید؛ با فرآیند سنتی بافت و تزئین کیمونو آشنا شوید و یا حتی با شرکت در کارگاه‌های آموزشی، خودتان دستی به هنر کیمونو دوزی ببرید. همچنین، بخش بزرگی از این مرکز به خرید اختصاص دارد و می‌توانید انواع کیمونوها، پارچه‌ها و اکسسوری‌های سنتی را به عنوان سوغات ژاپن تهیه کنید.

موزه هنر کوبوتا ایچیکو

موزه هنر کوبوتا ایچیکو (Kubota Itchiku Art Museum) مجموعه‌ای شگفت‌انگیز از آثار هنری کیمونو در استان یامانشی در منطقه ۵ دریاچه فوجی است که توسط هنرمند فقید، کوبوتا ایچیکو (Kubota Itchiku) خلق و جمع‌آوری شده است.

او هنری فراموش‌شده به نام «تسوجی‌گاهانا» (Tsujigahana) را احیا کرد؛ روشی پیچیده در رنگرزی ابریشم که در دوران موروماچی (۱۳۳۳ تا ۱۵۷۳ میلادی) برای تزئین کیمونوهای باشکوه به‌کار می‌رفت. در این موزه، کیمونوهای چشم‌نوازی با نمادهایی از طبیعت، کیهان و فصل‌های سال وجود دارند که مانند یک تابلوی نقاشی در موزه ژاپن می‌درخشد.

آشنایی با میراث زیبای کیمونو ژاپنی با بامبو اکوتور

آشنایی با میراث فرهنگی و هنری ژاپن، از برنامه‌های ثابت و مهیج تور ژاپن بامبو اکوتور است که در بازدید از موزه های ژاپن، قدم زدن در مراکز خرید ژاپن و محله‌های قدیمی در توکیو، تاکایاما، کوبه، کیوتو یا محله گیشاها اتفاق می‌افتد. اقامت در بهترین هتل های ژاپن، گشت‌های متنوع در بهترین زمان سفر به ژاپن با خدمات ترانسفر در محل و بیمه مسافرتی، از دیگر ویژگی‌هایی است که تور ژاپن را خاص کرده است. همچنین، برای این سفر نیازی نیست نگران دریافت ویزای ژاپن باشید؛ چراکه همکاران ما شما را در این زمینه یاری خواهند کرد.

همچنین، تور اکسپو ژاپن فرصتی عالی برای کسانی است که می‌خواهند علاوه بر فرهنگ مردم ژاپن با معماری ژاپن و دیگر تمدن‌های مختلف و تکونولوژی‌های روز دنیا در گردهمایی بزرگ اکسپو ژاپن آشنا شوند و از جذاب‌ترین پاویون‌های اکسپو ژاپن دیدن کنند.