گیشاها چه کسانی هستند؟ ۱۰ نکته جالب درباره گیشاهای ژاپن + عکس

گیشاها، یکی از صدها جذابیت کشور ژاپن هستند؛ کسانی که با لباس‌های درخشان و آرایش‌های خیره‌کننده، در محله گیون کیوتو پادشاهی می‌کنند. همه ما ژاپن را با طبیعت بکر، تکنولوژی پیشرفته و فرهنگ اصیلش می‌شناسیم و گیشاها، نماد زنده فرهنگ و هنر ژاپن هستند که سال‌ها برای حفظ و انتقال آن به نسل‌های آینده تلاش شده است؛ زنانی با صورت‌های سفید‌رنگ، مدل موهای حجیم و چشم‌نواز و لباس‌های زیبا که با هنر نوازندگی، رقص و آوازشان هر بیننده‌ای را مبهوت خود می‌کنند. 

اما گیشاها چه کسانی هستند و گیشا گری یعنی چه؟ به نظر شما تفاوت گیشا با مایکو در چیست؟ اگر شما هم می‌خواهید جواب سوالتان را پیدا کنید و گیشاها را از نزدیک ببینید می‌توانید با تور ژاپن بامبو اکوتور همراه شوید.

اما در ادامه این مطلب، درباره گیشاها بیشتر خواهیم دانست.

گیشا چیست و گی شا چه کسانی هستند؟

گیشا، نماد فرهنگی ژاپنی‌ها است که از صد‌ها سال پیش تاکنون باعث محبوبیت و جذابیت کشور ژاپن برای گردشگران و توریست‌های خارجی شده است. اما گیشا چه کسانی هستند؟

گیشا (Geisha)، از دو کلمه گی (Gei) به معنی سرگرمی، مهارت، ایده و یا اشتیاق و کلمه شا (Sha)، به معنی شخص، تشکیل شده و ترکیب این دو کلمه، یعنی گیشا، به معنای «شخص هنرمند» است. جالب است بدانید، گیشاها ابتدا مردانی بودند که با هنرهای مختلف مانند رقص، آواز و داستان‌سرایی، افراد حاضر در مهمانی‌ها  را سرگرم می‌کردند. امروزه اما، گیشا‌ها اغلب زنان ژاپنی هستند که بعد از سال‌ها آموزش هنر‌های ظریف مختلف، دیگران را سرگرم می‌کنند و تعداد مردان گیشا بسیار کمتر از سال‌های دور است. 

همه چیز درباره گیشا ژاپن

• گیشا گری یعنی چه؟
• تاریخ گیشاها در ژاپن
• جایگاه گیشا در فرهنگ ژاپن
• زنان گیشا
• پوشش و لباس گیشاها
• رقص گیشا
• معروف‌ترین محله های گیشاها در ژاپن
• تفاوت گیشا با مایکو
• 10 نکات جالب درباره گیشاها
• گیشا ، عروسک زنده ژاپنی ها
• سوالات متداول درباره گیشاهای ژاپن

گیشا گری یعنی چه؟

در کنار اسم گیشاها، اصطلاحی به نام گیشا گری هم وجود دارد که زنان و مردان ژاپنی بعد از گذراندن سال‌های طولانی آموزش هنر‌های ظریف ژاپنی، خود را برای گیشا گری در مهمانی‌ها و مراسم‌های ژاپنی آماده می‌‌کنند. 

منظور از گیشا گری در واقع همان مهارت‌ها و هنر‌هایی است که گیشاها برای سرگرم‌کردن مهمانان استفاده می‌کنند؛ هنر‌هایی مانند آواز، ترانه‌سرایی ژاپنی، داستان‌سرایی، رقص و پذیرایی از مهمانان. گیشاهای ژاپن، افراد بسیار باهوشی هستند که با هوش و مهارت بالای خود می‌توانند افسانه‌های تاریخی، عاشقانه و حماسی را به صورت بداهه‌ برای شما بیان کنند.

گیشا گری علاوه بر اینکه مهارت‌ها و هنر‌های مختلفی را شامل می‌شود، آداب خاصی از آرایش مو و صورت و پوشش هم دارد که گیشاها را از افراد رده پایین‌تر آن‌ها یعنی «مایکو»‌ جدا می‌کند. در ادامه همین مطلب، به تفاوت گیشا و مایکو اشاره می‌کنیم.

تاریخ گیشاها در ژاپن

گیشاهای سنتی ژاپن با گیشا هایی که امروزه می‌شناسیم، کمی فرق دارند. این افراد برای اولین‌بار در سال ۱۷۳۰ میلادی و در دوره اِدو دیده شدند. گیشاهای اولیه، مردانی بودند که تایکوموچی (Taikomochi) یا هوکان (Hokan) نامیده می‌شدند و حدود ۲۰ سال بعد، کم کم گیشاهای زن هم با نام اودوریکو (Odoriko)، به‌معنای رقصنده و نوازنده ساز سنتی شامیسین (Shamisen)، به گیشاهای مرد پیوستند و در نیمه‌های قرن ۱۸ میلادی معروف شدند. در آن دوران، گیشاها در واقع دستیار اویران (Oiran)، زنان عالی‌رتبه‌ای که مهارت بالایی در هنر و فرهنگ ژاپن داشتند، بودند و حق ایجاد رابطه شخصی با مهمانان میزبان را نداشتند.

با گذشت زمان، مردم به سمت گیشاهایی که ارزان‌تر و قابل دسترس‌تر از اویران‌ها بودند، جذب شدند. در اوایل قرن ۱۹ بود که گیشاها جایگزین اویران شده و محبوبیت بسیار بالایی پیدا کردند؛ تا جایی که در بسیاری از رویداد‌های بزرگ شرکت‌های خصوصی یا دولتی حضور داشتند. در دهه ۱۹۲۰ میلادی، حدود ۸۰ هزار گی شا در سراسر ژاپن از مهمانان پذیرایی می‌کردند، اما با آغاز جنگ در ژاپن، اعتبار و امنیت گیشاها نیز در خطر افتاد.

با کاهش چشمگیر گیشاها، هاناماچی (Hanamachi)، یعنی جایی که گیشاها در آن کار می‌کردند، هم بسته شد. تفکر اینکه گیشاها کارگران جنسی هستند، از دوران اشغال ژاپن و توسط سربازان آمریکایی به اشتباه بر سر زبان‌ها افتاد و بسیاری از افراد سودجو با پوشیدن لباس و آرایش گیشاها در کلوپ‌های شبانه مهمانان را سرگرم می‌کردند. این در حالی بود که هیچ‌یک از آموزش‌های سخت گیشا گری را نگذرانده و از هنرهای کلاسیک و رسم و رسوم مهمان‌نوازی ژاپنی چیزی نمی‌دانستند.

اما با گذشت زمان، گیشاها دوباره توانستند جایگاه خود را در جامعه به دست آوردند. امروزه حدود یک هزار گیشا در ژاپن حضور دارند که اکثر آن‌ها زن هستند و در کیوتو سکونت دارند. گیشاها را در گردهمایی‌ها، رژه‌ها، جشنواره‌‌ها، چایخانه‌ها و ریوتی (نوعی رستوران مجلل ژاپنی) می‌توانید ببینید.  

جایگاه گیشا در فرهنگ ژاپن

گیشاها در فرهنگ ژاپن بسیار محترم و ارزشمند هستند. آن‌ها مثل نگهبانانی هستند که از هنر ژاپنی‌ها و فرهنگ آن‌ها در پذیرایی از مهمان‌ها، آواز خواندن، نوازندگی و رقص حفاظت می‌‌کنند. این افراد اگرچه در دوره‌ای از تاریخ، محبوبیت خود را از دست داده و از سوی جامعه طرد شده بودند، اما امروزه به یکی از نماد‌های اصیل فرهنگ ژاپن تبدیل شده‌‌اند و بسیاری از گردشگران را به محله‌ها قدیمی توکیو و کیوتو می‌کشاند.

این علاقه در فرهنگ عامه ژاپن هم به‌خوبی قابل مشاهده است؛ کتاب‌های متعددی با نام‌های «خاطرات یک گیشا»، «باریدن برف روی سروها» و «سایونارا» (Sayonara)، درباره زندگی گیشاها نوشته است که معروف‌ترین آن‌ها، سایونارا، بعدها با بازی «مارلون براندو» روی پرده سینما رفت.

بسیاری از نقاشان و عکاسان مشهور ژاپنی هم این زنان جذاب را در آثار خود به تصویر کشیده‌اند. «ukiyo-e»، از چاپ‌های چوبی سنتی ژاپنی است که اغلب گیشاها را در حال انجام‌دادن کارهای روزمره نشان می‌هد. 

برخلاف تصور برخی‌ها، گیشاها کارگران جنسی نیستند و شغل آن‌ها صرفاً سرگرم‌کردن مهمانان با مهارت‌هایی مانند آواز خواندن، رقصیدن و داستان‌سرایی است.

زنان گیشا

اگرچه گیشاها، ابتدا با مردان به جامعه معرفی شدند، اما امروزه اکثر گیشاها زن هستند و معدود گیشاهای مرد را «تایکوموچی» می‌نامند. آموزش گیشاها شبیه یک سفر پرماجرا و هیجان‌انگیز است که از سنین جوانی شروع می‌شود. دختران جوان ابتدا به‌عنوان «مایکو» (Maiko) وارد این مسیر می‌شوند و برای تبدیل شدن به گیشا باید سخت تلاش کنند و دوره‌های آموزشی بسیاری را پشت سر بگذرانند.

یکی دیگر از قوانین گیشا‌ها این است که نباید بچه‌دار شوند. آن‌ها معتقدند داشتن فرزند توانایی انجام کار و سرگرم کردن افراد را مختل می‌کند و مراکز پرورش گیشا افرادی را برای آموزش می‌پذیزند که این قانون را پذیرفته باشند. در گذشته، برخی از زنان برای کسب درآمد، توسط خانواده‌هایشان به این مراکز فروخته می‌شدند و چاره‌ای جز پیروی از قوانین نداشتند؛ اما امروزه گیشاها داوطلبانه وارد این حرفه می‌شوند.

پوشش و لباس گیشاها

زنان گیشا در ژاپن، لباس‌ و پوشش مخصوص خود را دارند. این لباس‌ها با طرح‌ها و رنگ‌های مختلف آنقدر زیبا و فاخر هستند که نمی‌توانید چشم از آن‌ها بردارید. لباس گیشاها «کیمونو» یا «تسومسوده» نام دارد که هیچ شکافی در قسمت زیر بغل آن دیده نمی‌شود. این کیمونو‌ها با نخ ابریشم و در طرح‌ها و رنگ‌های مختلف و با ظرافت و دقت بسیار بالا دوخته می‌شوند.

رنگ‌ها و الگوهای کیمونو گیشاها، نشان‌دهنده رتبه و سطح تجربه آن‌ها است. برای مثال، مایکو‌ها کیمونو‌های رنگارنگ با طرح‌های متنوع می‌پوشند، اما گیشاها طرح‌ها و رنگ‌های ساده‌تری را انتخاب می‌کنند. گیشاها علاوه بر کیمونو‌های چشم‌نواز، از لوازم دیگری مانند اوبی (کمربند)، زوری (صندل) و گتا (کلاه چوبی) هم استفاده می‌کنند. گیشاها اگرچه در مراسم‌ها و مهمانی‌ها از لباس‌های سنتی استفاده می‌کنند، اما در خارج از محیط‌های کاری لباس‌های مدرن بپوشند. 

علاوه بر لباس، گیشاها آرایش صورت مخصوصی دارند. احتمالاً عکس‌های بسیاری از گیشاها با پوست‌‌‌های سفید‌رنگ اغراق شده، گونه‌ها و لب‌های قرمز و خط چشم‌های مشکی و قرمز دیده‌اید، این نوع آرایش را آرایش اوشیروی می‌نامند. اوشیروی نوعی پودر سفید رنگ است که آرایشگر‌ها بر روی صورت، گردن و پشت گیشا می‌مالند. همچنین، مدل موی گیشاها هم هر کدام معنا و مفهوم خاصی دارند. 

رقص گیشا

رقص، یکی از هنر‌هایی است که از همان ابتدا به مایکو‌ها آموزش می‌دادند و رقص جذاب گیشاها برای قرن‌ها بخش جدایی‌ناپذیر از میراث فرهنگی ژاپن بوده است. کیوتو، قلب فرهنگی ژاپن، به اجرای رقص سنتی خود توسط مایکوها و گیشاها مشهور است و سالانه رویداد مهمی به نام «گیون ادوری» (Gion Odori) در محله گیون این شهر برگزار می‌شود. 

این رویداد که از تاریخ ۱ تا ۱۰ نوامبر ۲۰۲۴ میلادی (۱۱ تا ۲۰ آبان ۱۴۰۳) اجرا می‌شود، میدانی برای نمایش مهارت و هنر گیشاها است و آن‌ها را از اوکیاهای مختلف (خانه گیشاها) گرد هم می‌آ‌ورد تا استعداد خود را در رقص نشان دهند. بازدیدکنندگان جشنواره گیون ادوری شانس این را دارند تا شاهد هنر ظریف و آموزش دقیق مایکوها و گیشاها در اجرای رقص‌های سنتی و مسحورکننده باشند.

معروف‌ترین محله های گیشاها در ژاپن

محله‌های شینباشی (Shinbashi) و یوشیچو (Yoshicho) در توکیو و منطقه گیون (Gion) در شهر کیوتو، بهترین مناطقی است که می‌توانید در سفر به ژاپن برای دیدن گیشاها، مایکو یا گیکو (Geiko) (نامی که مردم ژاپن برای گیشاها در نظر گرفته‌اند) به آن‌ها سر بزنید. در شهر گیون، مرکزی به نام گیون کرنر (Gion Corner) وجود دارد که با خرید بلیط آن (به مبلغ ۴۰ دلار) می‌توانید مجموعه‌ای از برنامه‌های مرتبط با میراث فرهنگی ژاپن مانند گل‌آرایی، رقص، موسیقی و نمایش فولکلور، عروسک‌گردانی و در آخر گیشاها را از نزدیک ببینید. 

 در این شهر‌ها، که جزو بهترین شهرهای توریستی ژاپن هستند، تورهای متعددی برای بازدید از ساختمان‌های قدیمی محله گیون کیوتو و آشنایی با فرهنگ ژاپن و گیشاها برگزار می‌شود. در تور‌های مراسم چای ژاپنی یا شام، شانس این را دارید تا از نزدیک یک گیشا یا مایکو را ببینید و از هنر رقص و پذیرایی آن‌ها لذت ببرید. در این مهمانی‌ها، گیشاها معمولاً چای، میان وعده‌های سبک یا شام برای مهمانان سرو می‌کنند و با رقصیدن یا اجرای موسیقی سنتی ژاپنی، حاضرین را سرگرم می‌کنند. در برخی از این تور‌ها حتی شانس این را دارید تا مانند گیشاها آرایش شوید و لباس کیمونو  بپوشید و موهایتان را مانند آن‌ها درست کنید؛ تجربه‌ای که برای همیشه از گیشاها در ذهنتان زنده خواهد ماند.

اما به‌خاطر داشته باشید اگر در این تور‌ها شرکت می‌کنید، باید به آداب و رسوم و قوانین محله گیشا ها احترام بگذارید؛ همانطور که باید به همه قوانین سخت ژاپن احترام بگذارید. یادتان باشد گیشاها شخصیت‌های عادی و عمومی نیستند و نباید بدون اجازه از آن‌ها عکاسی و یا برای آن‌ها مزاحمت ایجاد کنید؛ چراکه سال‌ها پیش در پی مزاحمت‌‌هایی که گردشگران برای این افراد ایجاد کرده بودند، ورود به مناطق مسکونی و کار گیشاها برای مدتی ممنوع شده بود. 

علاوه بر این، رویداد‌های عمومی مانند رژه‌ها یا جشنواره‌ها، یکی دیگر از جاهایی است که شانس دیدن گیشاها را پیدا خواهید کرد. 

تفاوت گیشا با مایکو

زنان و مردان ژاپنی برای تبدیل شدن به گیشا، باید دوره‌ای سخت آموزشی به نام «نیشیکوری» را پشت سر بگذارند. مایکو‌ها پس از ثبت‌نام در مراکز آموزشی گیشاها، باید در زمینه‌های مختلفی مثل نواختن شامسین (نوعی ساز شبیه به گیتار)، رقص، آواز و هنرهای دستی مانند خطاطی و چای‌سازی مهارت کسب کنند. آن‌ها با آموزش  نحوه آداب و معاشرت با مهمانان یاد می گیرند که چطور در شرایط مختلف به‌درستی عمل و رفتار کنند.

این آموزش‌ها که حدود ۵ سال‌ طول می‌کشد، مایکو‌ها را به گیشا تبدیل می‌کند. به همین دلیل وقتی به اجرای یک گیشا نگاه می‌کنید، شاهد نمایشی از هنر و فرهنگ اصیل ژاپن هستید که در طی سال‌ها برای یادگیری و تسلط بر آن، تلاش شده است. 

اما مایکو‌ها با گیشا‌ها تفاوت‌های دیگری در آرایش و نوع پوشش هم دارند که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• مایکو‌ها اغلب بین ۱۵ تا ۲۰ سال سن دارند، اما گیشاها بالای ۲۰ سال هستند
• لباس مایکو‌ها رنگارنگ است، اما گیشاها لباس‌های ساده‌تری می‌پوشند.
• در آرایش، صورت گیشا‌ها کاملاً سفید است اما برای مایکو‌ها فاصله کمی بین گردی صورت و خط رویش موی سر وجود دارد.
• لب‌های گیشاها به‌طور کامل قرمز است، اما تنها لب پایین مایکوها را قرمز می‌کنند.
• گیشاها معمولاً از کلاه‌گیس استفاده می‌کنند، اما در آرایش موی مایکو‌ها از موهای طبیعی خودشان استفاده می‌شود.
• مدل‌ موهای گیشاها دارای تزئینات کمتری است، اما مایکو‌ها از سنجاق سر‌ها (کانزاشی) بزرگ‌تر و پرزرق‌وبرق‌تری استفاده می‌کنند.

10 نکات جالب درباره گیشاها

پس از معرفی گیشاها، این عروسک‌‌های سفید‌رو و زیبای ژاپنی، وقت آن رسیده تا با چند نکته جالب درباره زندگی گیشا‌ها آشنا شویم:

• گیشاها در زمان‌‌های گذشته، دندان‌های خود را به رنگ سیاه در می‌‌آوردند. این رسم که اوهاگورو (ohaguro) نام داشت، نشان می‌داد که یک مایکو دوره آموزشی خود را تمام کرده و به گیشا تبدیل شده است. 
• گیشاها حامیانی به نام «دانا» داشتند. دانا، فرد ثروتمندی بود که هزینه آموزش گیشاها را پرداخت می‌کرد. 
• بسیاری از افراد فکر می‌کنند، گیشاها کارگران جنسی هستند، در صورتی که این حقیقت ندارد و کار اصلی گیشاها پذیرایی و سرگرم‌کردن مهمانان است. 
• ژاپنی‌ها برای تبدیل‌شدن به گیشا، باید سطح تحصیلات بالایی داشته باشند و نمرات خوبی را در مباحث مربوط به فرهنگ و هنر ژاپن کسب کنند. 
• گیشاها در مکانی به نام «اوکیا» زندگی می‌کنند. این اقامتگاه‌‌های سنتی جایی است که می‌توانید گیشاها را انتخاب کنید. البته نمی‌توان یک گیشا را به صورت حضوری و بعد از دیدن چهره‌اش انتخاب کرد.
• گیشا‌ معمولاً از کلاه گیس مخصوصی به نام کاتسورا (katsura) استفاده می‌کند.
• گیشا و مایکو، یک اوبی یا کمربند دور کمر خود می‌بندند. اوبی گیشاها با مایکو با یکدیگر متفاوت‌اند. 
• گیشاها تسلط بسیار خوبی روی ساز زهی سنتی ژاپنی به نام «شامیسین» دارند. این ساز شبیه گیتار و دارای سه سیم است. 
• مایکو‌ها پس از گذراندن دوره آموزشی خود در طی مراسمی به نام «تعویض یقه»، به طور رسمی به گیشا تبدیل می‌شوند. 
• گیشاها علاوه بر آواز خواندن، رقصیدن، نوازندگی و میزبانی مراسم چای، سعی می‌کنند با شوخ‌طبعی خود مهمانان را سرگرم‌ کنند. 

گیشا ، عروسک زنده ژاپنی ها

گیشاها که به عروسک‌های زنده ژاپنی معروفند، از برجسته‌ترین نماد‌های فرهنگی ژاپن هستند که سال‌ها مورد آموزش قرار گرفته‌اند. گیشاها با آن لباس‌های زیبا و آرایش مخصوصی که دارند، یکی از جاذبه‌‌های گردشگری ژاپن و سرمایه‌های انسانی این کشور محسوب می‌شوند و رونق خاصی به کیوتو و محله گیون داده‌اند.

اگرچه امروزه تعداد گیشاها به اندازه گذشته نیست، اما ژاپنی‌ها هنوز تلاش می‌کنند تا با آموزش مایکو‌ها و تبدیل آن‌ها به گیشا، فرهنگ و هنر ژاپن در نوازندگی، رقص و داستان‌سرایی را زنده نگه دارند و برگزاری مراسم‌‌های سنتی مانند مراسم چای با حضور گیشاها هنوز پابرجاست. 

سوالات متداول درباره گیشاهای ژاپن

معنی گیشا در فارسی چیست؟

گیشا از دو کلمه «گی»، به معنی هنر، مهارت و سرگرمی، و «شا»، به معنی شخص یا چیز، است. به همین دلیل، گیشا را «هنرمند» یا «شخص دارای هنر» می‌گویند. 

آیا اوشین گیشا بود؟

اوشین، بازیگر محبوب ایرانی‌ها در سریال «سال‌های دور از خانه»، به‌عنوان آرایشگر گیشاها کار می‌کرد.

تفاوت گیشا با مایکو چیست؟

مایکو‌ها کسانی هستند که برای تبدیل‌شدن به گیشا به مراکز آموزش گیشا می‌روند و بعد سال‌ها آموزش مهارت‌ها و هنر‌های مختلف خود را برای گیشا گری آماده می‌کنند.